Ondanks de hoge werkdruk vinden de meeste mensen in de zorg dat ze het mooiste vak van de wereld uitoefenen.
Anneke Westerlaken, voorzitter CNV Zorg & Welzijn, meent dat er qua tekorten aan personeel en de hoge werkdruk stappen in de goede richting kunnen worden gezet. “Wat in de kern is misgegaan de afgelopen tijd, is dat de zorg is ingericht op basis van transacties, in plaats van op duurzame relaties,” constateert zij. “Het effect daarvan is dat de werkdruk toeneemt en mensen het gevoel hebben dat ze hun vak kwijtraken. Dat geeft een enorme druk op zorgprofessionals die vanuit hun hart willen zorgen.”
Opgeknipte roosters
De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) heeft drie condities geformuleerd voor ‘goed werk’, vertelt Westelaken. “De eerste is eerlijk belonen. Twee de werkinhoud, autonomie, kunnen ontwikkelen. En tot slot de balans tussen werk en privé. Bij alle drie zie ik het in de zorg misgaan.”
Westerlaken bepleit meer aandacht voor de scheve werk/zorgverhouding in Nederland. “Het is een hardnekkige sociaal-culturele norm dat vrouwen de meeste zorgtaken vervullen. In de zorg werken zo’n 900.000 vrouwen. De helft in een deeltijdbaan van 25 uur per week of minder. “Vaak in opgeknipte roosters, waarbij je twee keer drie uur op een dag werkt. Zie dan maar 32 uur bij elkaar te sprokkelen.” Als stap in de goede richting noemt ze de afspraken met Achmea voor een verkorting van de werkweek van 36 naar 34 uur met behoud van salaris. “Dat betekent dat je één keer per week extra je kinderen uit school kunt halen. Als we gemiddeld genomen naar een 30 of 32-urige werkweek gaan, betekent dat ook dat we de werk/zorg taken beter met elkaar kunnen verdelen.”
Westerlaken zou graag zien dat meer mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt een plek vinden in de zorg. “Ondersteunende functies hoeven geen zorgprofessionals te zijn. Werkgevers zoeken nog te veel het schaap met de vijf poten. Je kunt ook twee schapen met 2,5 poot hetzelfde werk laten doen. Dan is de pool van mensen waarover je beschikt veel groter.”
“Wil je problemen in de zorg en het onderwijs oplossen, dan moet je in sectoren met relatief veel mannen betere verlofregelingen afspreken, zodat de verdeling eerlijker wordt.
Carrièreplanning
Een belangrijk probleem waar de zorg mee worstelt, is de hoge uitstroom. Veel nieuwkomers verlaten de zorg weer na twee jaar. Westerlaken wijt dit onder meer aan het gebrek aan tijd om starters en zij-instromers goed te begeleiden. “De declaratiesystemen in de zorg zijn ingericht op direct cliëntcontact, zorghandelingen. De tijd die nodig is voor de begeleiding van collega’s wordt vaak niet vergoed.”
Een belangrijke uitstroomredenen is een gebrek aan doorgroeimogelijkheden. CNV zet samen met partners uit de sector actief in op loopbaanondersteuning, vertelt Westerlaken. Zo is de Zorginspirator.nl gelanceerd. “Op de site kunnen werknemers in de zorg zien welke stappen nodig zijn qua opleiding en welke financiering beschikbaar is om te komen van A naar B.” Daarnaast heeft CNV samen met RegioPlus het initiatief ‘Sterk in je Werk’ (sterkinjewerk.nl) gelanceerd. “Dat zijn twee gratis loopbaangesprekken voor iedereen die in de zorg werkt of wil werken.” Al meer dan 30.000 mensen hebben dit coachingtraject gevolgd. “De meeste deelnemers kiezen vervolgens om in de zorg te blijven en uit te zoeken hoe ze hun carrièredoelen en -wensen kunnen vormgeven.”
Veel mensen verlaten de zorg of kiezen actief voor een bestaan als zzp’er, omdat ze zo meer invloed hebben op hun rooster en werkinhoud, vertelt Westerlaken. “Vervolgens stijgt de werkdruk voor het personeel dat achterblijft, werken op basis van een contract zal aantrekkelijker moeten worden’.
Zelfsturing in de zorg
Een trend is om taken te delegeren naar zelfsturende teams. “Je kunt je afvragen of dat een goede ontwikkeling is. De steun van de direct leidinggevende is superbelangrijk voor de werktevredenheid. De stap naar zelfsturing kun je alleen maar maken als het in goed overleg gaat. En niet door extra taken over de schutting te gooien en de teamleider weg te wegbezuinigen. Dan gaat het mis.”
