Matras Recycling Europe biedt afgedankt matras een hoogwaardig nieuw leven

In 100 willekeurige matrassen zitten 150 materialen

Het optimaliseren en ontwikkelen van hoogwaardige recyclingoplossingen vergt tijd, kennis en partners, vertelt directeur Ruud Kortink. ‘Je hebt drie poten waar je sterk in moet zijn: inzameling, ontmanteling en gezamenlijkheid. We gaan nooit zelf het materiaal hergebruiken of nieuwe producten maken van de materialen die we uit de matrassen halen. Dat doen we altijd samen met partners in de keten die specialist daarin zijn. Voor schuim hebben we wel 20 klanten. Voor ijzer 4 à 5. We willen straks zo dicht mogelijk naar staalfabrikanten toe. Maar het ontwikkelen van een bestendige markt vergt tijd.’

Rebonded foam-materialen

Bij de start van Matras Recycling Europe, ruim 10 jaar geleden, wuifde de beheerder van de Afvalverwerking Utrecht (AVU) het aanbod van Kortink om de matrassen voor € 1,50 per stuk te verwerken nog weg. ‘Voor € 0,50 kon hij zijn matrassen kwijt bij de afvalverbranding.’ Ruim 8 jaar later is AVU klant, en betaalt de afvalverwerker € 4,50 per ingeleverd matras. ‘Waar hij eerst vanuit een simpele kosten-bateninspanning zei: dat ga ik nooit doen, was hij een paar jaar geleden zover dat hij zei: willen we dit als maatschappij voor elkaar willen krijgen, dan moeten we daar ook geld voor over hebben.’ In 100 willekeurige matrassen zitten wel meer dan 150 materialen, vertelt Kortink. Het is zijn streven om partners te vinden die de materialen zo hoogwaardig mogelijk hergebruiken. Dat lukt hem steeds beter. ‘Van schuim worden allerlei materialen en producten gemaakt. Maar het leeuwendeel eindigt als isolatiemateriaal of als ondervloer. Dat wordt door veel partijen gezien als downcycling, niet zo’n mooi product als een matras.’ Samen met een drietal meubelfabrikanten, onderzoekt Matras Recycling Europe nieuwe toepassingen. ‘We werken aan een drietal circulaire ketenprojecten om onze rebonded foam-materialen in meubels te krijgen. In meubels wordt vier keer zoveel schuim verwerkt als in matrassen. Daarbij geldt dat ze wat steviger en harder mogen zijn.’ Het draagt vooral ook bij aan het verminderen van de CO2-voetafdruk. Het produceren van schuim kost 5 kg CO2-uitstoot per kilogram materiaal. ‘Met onze nieuwe lijn kunnen we ook specifieke PU schuimen uitsorteren, waardoor chemisch recyclen op een hoog niveau kan. BASF heeft van ons schuim gerecycled basismateriaal gemaakt waar Neveon nieuwe matrassen van heeft gemaakt.

Slim zijn en slim doen

Kortink is op de dag van het interview een blij man. ‘Ik heb er van mijn octrooigemachtigde een tweetal patenten bijgekregen. We hebben er nu vier. Dat is een belangrijke factor. Het beschermt ons tegen de grote jongens. We proberen slim te zijn en alles wat we slim doen ook zo snel ingevoerd te krijgen.’ Het eerste patent van Matras Recycling Europe was voor het inzamelsysteem. ‘Om een matras bij de recycling te krijgen, moet je de omgekeerde logistiek op orde hebben. Met ons oplossing kunnen ruim vier keer zoveel matrassen in één transport mee.’ De verzonnen oplossing zorgt ervoor dat de matrassen meteen goed liggen voor de verwerking. ‘Op de nieuwe lijn wordt de trailer tegen de ontmantelingslijn aangezet. De materialen worden direct uit elkaar getrokken.’

Verzinkte veren

Het nieuwste patent betreft de recycling van de pocketveren van matrassen. ‘Die losse veren zitten in kunststof zakjes. Die twee uit elkaar halen is veel ingewikkelder dan je denkt.’ Bij de meeste afvalbedrijven verdwijnen de veren en zakjes in een shredder, waarbij de materialen vermengen. ‘Daar krijg je minder geld voor, dan wanneer je de veren loskrijgt. We hebben een machine ontwikkeld en het concept daarvan gepatenteerd. Bij onze methode laten we veer in takt, maar gaan de zakjes kapot. Daarmee gaat ons recyclepercentage weer een stukje omhoog.’ Het succes levert meteen een volgende uitdaging op, vertelt Kortink geamuseerd. ‘We hebben ineens meer soorten veren gekregen. De eerste keer dat we onze proefvracht naar Tata Steel brachten, zei de inkoper: het is wel goed wat je hebt gebracht. Alleen die verzinkte veren, die haal je er toch wel uit hoop ik?’ Ik ging terug naar mijn productieman, met de vraag: klopt dat? Waarop hij antwoorde: Ja hoor! Alleen waren niet alleen maar verzinkte veren, maar ook verkoperde en vernikkelde veren. Dus vanuit één materiaal gaan we nu weer naar vier materialen. Dus moeten we weer creatief worden.’

Ruime en smalle definitie recycling

Bij recyclingspercentages draait het om twee grootheden:

• hoeveel matrassen worden jaarlijks afgedankt (‘dat weet eigenlijk niemand’) en hoeveel worden gerecycled? (‘dat weten we sinds 2022 wel’). hoeveel van de matrasmaterialen worden hergebruikt
• Aan de hand van een gemiddeld gewicht per matras is berekend dat in 2022 in Nederland 1,1 miljoen zijn gerecycled. In hetzelfde jaar zijn iets meer dan 2 miljoen matrassen verkocht. Dus het recyclingspercentage ligt rond de 50%. Een tweede getal is hoopgevend: een gemiddeld matras wordt tussen de 80 en 100% gerecycled. Kortink licht het ruime verschil toe: ‘Het hangt af van de definitie van recycling. Een jaar of zes, zeven gold “een nuttige toepassing” ook als recycling. Een grondstof voor cement was ook recycling. We zijn tegenwoordig kritischer. We willen de werkelijke massa meten dat wordt hergebruikt en het product dat uit het matras komt is terug te vinden in een nieuw product. Dan kom je op een lager percentage, rond de 85%.’