Houd de regie in handen met een (levens)testament

Testamenten en erfenissen is niet alleen iets voor vermogende mensen. Het vermogen dat in het eigen huis zit, dat vaak (bijna) hypotheekvrij is, telt mee voor de erfbelasting. Dat kan tot een vervelende verrassing leiden als er niets is vastgelegd en na het overlijden van een partner een blauwe enveloppe van de Belastingdienst op de deurmat valt.

Vijftigers met een bescheiden kapitaal aan spaargeld en beleggingen, denken vaak dat het wel zal loslopen met het verdelen van de nalatenschap bij het overlijden van een van de partners. De meesten denken dat de afwikkeling van een erfenis in Nederland prima bij wet geregeld is, zonder zich daadwerkelijk te verdiepen wat de regels precies zijn. En juist daar zit ’m de kneep. Want de wettelijke verdeling is niet per se de beste of meest gunstige oplossing.

Testamentaire verdeling

Een testament en erfenis zijn maatwerk: er is nog genoeg te kiezen en te regelen. Een goed testament kan veel familieleed én geld besparen. Uw nabestaanden weten waar ze aan toe zijn. Met een testament bepaalt u zelf vooraf wat er met uw nalatenschap gebeurt, op de manier die u zelf wenst. De kosten van een testament wegen niet op tegen de lasten die anders voor rekening van nabestaanden en partners komen.

Qua erfbelasting is een testamentaire verdeling van de nalatenschap in de meeste gevallen gunstiger dan de afrekening met de fiscus bij een wettelijke verdeling. In de wet is geregeld dat bij het overlijden, de overblijvende ouder en de kinderen samen erven. De langstlevende krijgt alle bezittingen. De kinderen zijn weliswaar erfgenaam maar krijgen nog niets in handen, alleen een soort tegoedbon (vordering) die ze pas kunnen opeisen als de overblijvende partner is overleden. De langstlevende ouder mag het geld allemaal opmaken, waardoor er niets van de erfenis over is bij zijn of haar overlijden.

Overwaarde eigen woning

Meestal is de eigen woning, dankzij de overwaarde, het belangrijkste vermogensbestanddeel. Als het huis (bijna) hypotheekvrij is, loopt het bedrag waarover erfbelasting verschuldigd is al gauw in de tonnen. Bij het ontbreken van een testament, kan dat bij het overlijden van een van de partners financieel tot een bittere pil voor de achterblijvers leiden. De nog levende partner heeft weliswaar een grote vrijstelling van erfbelasting, maar moet wél de erfbelasting over de erfdelen van de kinderen al direct afrekenen. Dat bedrag loopt al snel op en gaat ten koste van de financiële buffer voor de oude dag.

Hoe anders is de situatie met een testament. Met een testament kunt u zorgen dat u minder erfbelasting betaalt, bijvoorbeeld door van tevoren al de overwaarde te verzilveren van het eigen huis. Zodat het geld van de erfenis naar de kinderen & kleinkinderen gaat en niet naar de Belastingdienst.

Regie houden

In een ‘gewoon’ testament legt u vast hoe uw nalatenschap wordt verdeeld. Met een levenstestament regelt u zaken die spelen als uw gezondheid achteruitgaat en u om die reden hulp nodig heeft of niet meer in staat bent om zelf te handelen of beslissen. Een levenstestament is bedoeld voor de situatie dat u de regie (tijdelijk) kwijtraakt tijdens uw leven. Een bijzonder en heel persoonlijk onderwerp dat in het levenstestament kan worden geregeld is het medisch handelen bij ziekte en wilsonbekwaamheid. Bijvoorbeeld wanneer u vanwege een operatie tijdelijk uit de roulatie bent of te maken krijgt met ouderdomskwalen als alzheimer. Het levenstestament voorkomt dat de kantonrechter of anderen op zo’n moment beslissen wat er moet gebeuren of dat er binnen de familie onenigheid ontstaat over de onvermijdelijke keuzes. Samen met een goed testament houdt u zo de regie in handen over de keuzes die u persoonlijk aangaan.

Zonder testament is de afwikkeling van een erfenis bij wet geregeld, maar de wettelijke verdeling is niet per se de beste of meest gunstige oplossing.