De seinen voor duurzame energie staan op groen. ‘Alles wijst dezelfde kant op: het klimaatargument, de betaalbaarheid, de onafhankelijkheid en de weerzin om ons geld in de oorlogskas te zien verdwijnen. In alle sectoren is een versnelling gaande,’ constateert Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie.
De versnelling is nodig om de klimaatdoelen voor 2030 (55 tot 60 procent CO2-reductie) te halen, benadrukt Van der Gaag. ‘We liggen daar nog niet voor op koers. We komen uit op ongeveer 45 procent CO2-reductie. De mobiliteitssector moet zelfs 4,5 megaton extra reductie zien te bereiken, bovenop de bestaande plannen die er zijn. Dat is in omvang bijna de helft van de uitstoot van alle personenauto’s in Nederland.’
Goedkoper en beter
Desondanks blijft hij optimistisch. ‘Afgelopen jaar was 23,5 procent van de nieuw verkochte auto’s in Nederland elektrisch. Dat is nog niet genoeg, maar echt wel substantieel. Het is een versnelling die je in alle sectoren ziet.’ Zoom je uit in de tijd, dan zie je dat de oplossingen voor de energietransitie goedkoper en beter worden, naarmate de vraag toeneemt. Bij elektrische auto’s kijken consumenten naar twee dingen: de prijs en de range. De prijzen gaan omlaag en de range gaat omhoog, dus dat gaat goed.’ De hoge elektriciteitsprijs kan op korte termijn een obstakel zijn. ‘Dat is denk ik een reden voor de overheid om een aantal financiële voordelen voor elektrisch rijden voor nu in stand te houden of zelfs uit te breiden.’ Hij meent dat de focus breder moet zijn dan de auto. ‘Goed openbaar vervoer, betere internationale treinverbindingen en de fiets zou veel meer moeten worden gestimuleerd.’
Netcongestie
De problemen op het energienet zijn een goed voorbeeld van de taartpunten versus de taart. Op het elektriciteitsnet komen alle uitdagingen van de energietransitie samen, constateert Van der Gaag. ‘Het is begrijpelijk dat je dat in partjes opdeelt om dat hanteerbaar te maken. Alleen moet je soms een stap terugzetten om het geheel te overzien. Het probleem zit aan de opwek- én de vraagkant. In plaats van stroom uit een overzichtelijk aantal energiecentrales is er opeens een waaier aan zon- en windparken waar de stroom vandaan komt. En de uitdaging zit ook aan de vraagkant, doordat mensen elektrisch gaan rijden en hun huizen verwarmen, en bedrijven voor hun bedrijfs- en industrieprocessen overschakelen op elektriciteit. Dat gaat dat met enorme pieken en dalen in vraag en aanbod gepaard.’ Dat laatste is een groot probleem, dat niet alleen is op te lossen door het verzwaren van het elektriciteitsnet. ‘Je gaat ook geen 12-baanssnelweg naar Nijmegen aanleggen omdat daar één keer per jaar de Vierdaagse plaatsvindt. Je moet ervoor zorgen dat je de elektriciteitskabels slimmer gaat gebruiken. Dat kan op allerlei manieren, bijvoorbeeld door de stroom op te slaan in batterijen. Het kan ook in de vorm van warmteopslag in warmtebatterijen.’
NVDE maakt met RTL4-weervrouw Helga van Leur wekelijks het energieweerbericht. Het is bedoeld als een laagdrempelige manier om de bewustwording te vergroten. Van der Gaag verwacht dat de vraag zich in de toekomst steeds meer zal aanpassen aan het aanbod van energie. ‘We zijn gewend dat het aanbod zich aanpast aan de vraag. Als je op het lichtknopje drukt komt er stroom op. We moeten beter leren om mee te bewegen met het aanbod, bijvoorbeeld door de elektrische auto op te laden op een dag met veel zon of wind. De reden dat ik er optimistisch over ben, is dat groene stroom over het algemeen ook goedkope stroom is. Je hebt lage prijzen op de elektriciteitsmarkt wanneer er heel veel zon en wind is. Als je op die momenten de batterij van je auto laadt, doe je iets goeds voor de energietransitie maar ook voor je eigen portemonnee. Datzelfde geldt voor een bedrijf dat zijn productieproces laat meebewegen met het aanbod.’
Concurrentieslag
Wat helpt, is dat iedereen zich door de oorlog in Oekraïne veel bewuster is van de afhankelijkheid van Europa van landen waar we niet afhankelijk willen zijn. Alle duurzame vormen van energie verminderen dat. Het helpt om de energietransitie te versnellen, net als de hoge prijzen voor fossiele energie. ‘Duurzame energie is momenteel veel goedkoper. De huishoudens die redelijk ontspannen naar de energieprijzen kunnen kijken, zijn mensen met goede isolatie zonnepanelen en een warmtepomp. Hetzelfde geldt voor bedrijven met langjarige groene stroomcontracten.’ Daarnaast speelt het psychologische aspect. ‘Duurzame energie werd eerst als onzekere factor gezien. Nu zien we het omgekeerde. Als de windparken op zee er eenmaal staan, kun je op de windenergie rekenen. De levering van fossiele energie, zoals Russisch gas, is juist omgeven door onzekerheid. Door de geopolitieke kant die daaromheen speelt, denk ik dat er een concurrentieslag ontstaat wie het snelst kan verduurzamen. Dat is precies de concurrentie die we moeten willen. Het is wrang dat we daar de agressie van Poetin voor nodig hebben.’
