Waar bij het waterbeheer begin jaren ’90 de focus vooral op het milieu lag, zijn het nu de klimaatverandering en weerextremen. Aan de technische kant is veel gebeurd qua maatregelen bij wateroverlast én langdurige droogte. Maar, zo constateert Hugo Gastkemper van de koepelorganisatie voor stedelijk waterbeheer Stichting RIONED: het begint met de bewustwording in de maatschappij.
Gevraagd wat zijn baan zo leuk maakt, antwoordt RIONED-directeur Hugo Gastkemper Gastkemper. “Het gaat niet alleen om waterbeheer. Het gaat eerder om de samenleving en de openbare ruimte. Om burgers te betrekken, heb je eenvoudige, begrijpelijke taal nodig. Dus geen klimaatadaptie, maar klimaataanpassing: beschermen tegen slecht weer.”
Rioolnetwerk
Een mooi voorbeeld van zijn eigen stokpaardje is de beeldspraak waarmee hij de overlast en afvoerproblemen bij extreme regenbuien uitlegt: “Het water staat in de file. Rioolbuizen zijn gewoon infrastructuur. Net zoals bij verkeer is de buis op een gegeven moment vol en staat het water te wachten op afvoer.” Extra capaciteit is niet per se een oplossing: “Bij het vergroten van de afvoer geldt hetzelfde als bij het verbreden van een snelweg. Dat is een enorme ingreep, qua overlast en kosten.” Daarom wordt in de eerste plaats gekeken naar moderne alternatieven, zoals water ter plaatse in de bodem of naar de sloot te laten lopen. Vaak zijn het redelijk eenvoudige en effectieve maatregelen, zoals de aanleg van brede greppels en doorlatende bestrating, met klinkers. Ook zijn er steeds meer ondergrondse bergings- en infiltratievoorzieningen, zoals infiltratiekratten en -buizen. “Er is een toenemend ruimtegebrek onder de grond, zeker in bestaand gebouwd gebied. Het mooiste is dat je het openbaar gebied bovengronds herinricht en geschikt maakt voor waterbeheer.”
Er zijn allerlei innovaties om het beheer te verbeteren en goedkoper te maken. Een voorbeeld is de Risicodatabank Stedelijk Water, met 2000 gebeurtenissen, inclusief oorzaak en gevolg. RainTools en RadarTools helpen gemeenten inzicht in de hevigheid van extreme regen. “Applicaties en data spelen een belangrijke rol in het waterbeheer. Als je het meten en monitoren van de conditie en prestaties op orde hebt, kun je betere beslissingen nemen. Qua data kan op drie sporen tegelijk worden geacteerd: wat is er, wat doet het, is het nog heel?”
Cultuurverandering
Gastkemper is optimistisch naar de toekomst. “De jonge generatie die nu instroomt heeft veel meer geleerd om samen te werken en in groepsvormen problemen aan te pakken. Hij verbindt dit perspectief met een boodschap aan gemeenten en infrabeheerders. “Kennis delen is kennis vermeerderen. De klimaatcrisis vraagt om een cultuurverandering. Organisaties hebben institutionele belangen, maar rond dit thema is jouw belang mijn belang en omgekeerd. Door de klimaatproblematiek krijgt de straat allemaal nieuwe functies erbij, zoals meer bomen en groen, wateropvang en een warmtenet. Dat betekent dat je nog meer met elkaar te maken hebt. De onderlinge afhankelijkheid wordt steeds groter. Je moet het klimaat niet als een technologische exercitie zien, maar als een maatschappelijke. Onze opgave is om de woon- en leefomgeving beter te maken. Groen en met oog voor de sociale veiligheid en verkeersveiligheid.” Hij maakt een brug naar het verleden en burgers verbinden door het simpele verhaal: “Vroeger kwam het water uit putten, dat vermengd was met het eigen afvalwater dat ongefilterd de grond in stroomde. De komst van de riolering heeft het meest bijgedragen aan de verlenging van onze levensverwachting, samen met schoon drinkwater.”
1,7 miljard euro
Een grote uitdaging is de instandhouding van het bestaande rioolnetwerk. 150.000 km riolering, 15.000 grote gemalen en 140.000 pompen in het buitengebied hebben een vervangingswaarde van zo’n 90 miljard euro, vertelt Gastkemper. “Per jaar besteden gemeenten 1,7 miljard euro aan waterbeheer, dus het gaat om veel geld. Je moet goed voor je spullen zorgen.”
Voor meer informatie bezoek de website
