Met een nationale coalitie van publieke en private partijen levert Topsector Life Sciences & Health (Health~Holland) een bijdrage aan even ambitieuze als essentiële missies. De centrale missie beoogt dat in 2040 alle Nederlanders ten minste vijf jaar langer in goede gezondheid leven. Daarnaast is het doel dat de gezondheidsverschillen tussen de laagste en hoogste sociaaleconomische groepen met 30% zijn afgenomen. Dat is mogelijk, volgens Nico van Meeteren, algemeen directeur van Health~Holland. “Mits we naar die kwetsbare wijken toe gaan en mét de mensen daar de problemen oplossen.”
Een handig staatje op de website van het CBS laat het duidelijk zien: de Nederlandse bevolking vergrijst in rap tempo. Was in 1950 nog maar 8 procent van de bevolking 65 jaar of ouder, in 2000 was dat al 13 procent, en intussen – peildatum 1 januari 2021 – al 20 procent. Daarbij komt dat ook de levensverwachting in die periode flink is gestegen: werden we in 1950 gemiddeld 71,4 jaar, in 2020 was die gemiddelde levensverwachting voor mannen en vrouwen in Nederland 81,4 jaar. We hebben in Nederland dus méér 65-plussers gekregen en die ouderen worden gemiddeld ook nog eens ouder. Nico van Meeteren, algemeen directeur van Health~Holland, noemt deze vergrijzing een succes van de samenleving. “Het is natuurlijk fenomenaal dat de levensverwachting ten opzichte van 1860 en de 125.000 jaar daarvoor is verdubbeld. Daar hebben we zélf voor gezorgd.” Van Meeteren doelt onder meer op verbeterde arbeidsomstandigheden, onderwijs en hygiëne. “Daardoor hebben we een derde levensfase gecreëerd, boven op de bestaande fases van schoolgaan en werken.” Aan de andere kant heeft vergrijzing uiteraard implicaties voor de druk op de gezondheidszorg, de arbeidsmarkt en (dus) de financiële huishouding van ons land.
Langer gezond leven
Tegen de achtergrond van onder meer deze vergrijzingsproblematiek heeft het ministerie van VWS een vijftal missies geformuleerd. Deze missies vormen de basis van het werk van Health~Holland. “In 2012 zijn er door het kabinet negen zogeheten topsectoren benoemd, die een significante bijdrage leveren aan de Nederlandse economie en aan internationale vraagstukken. Van die negen – inmiddels zijn het er overigens tien – is Life Sciences & Health er een. Met een nationale coalitie van publieke en private partijen werken wij als stichting Health~Holland aan het volbrengen van de missies, met de samenleving en voor de economie.” De centrale missie luidt dat in 2040 alle inwoners van Nederland ten minste vijf jaar langer leven in goede gezondheid én dat de gezondheidsverschillen tussen de laagste en hoogste sociaaleconomische groepen met 30 procent zijn afgenomen. De onderliggende missies die bijdragen aan het behalen van de genoemde doelen in het kort: veranderingen in leefstijl en leefomgeving, meer zorg in de leefomgeving en betere perspectieven voor mensen met chronische ziekten, levenslange beperkingen en dementie.
Dienstbare overheid
Innovaties leveren een belangrijke bijdrage aan deze vergrijzingsvraagstukken en gezondheid- en zorgmissies. Van Meeteren onderscheidt daarbij technologische en sociale innovaties. “Op technologisch gebied gebeurt er ontzettend veel. Denk alleen maar aan de nierdialyseapparaten die de functie van een nier kunnen overnemen, of aan een hartlongmachine. De volgende stap zijn organische innovaties. Vanuit stamcellen worden bijvoorbeeld huidcellen, kraakbeencellen en – kleine – organen nagemaakt. Dit kan genezing betekenen voor bepaalde ziekten. Verder in de toekomst worden wellicht synthetische organen mogelijk.” Aan de andere kant zijn er de sociale innovaties. “Dat zijn onder andere bottom-up-initiatieven, die in wijken en buurten ontstaan dankzij talenten van burgers zelf. Daarvan zijn voorbeelden te over. Neem het plaatsje Austerlitz, ouderen die daar hulpbehoevend raakten, waren op een gegeven moment genoodzaakt om naar een grotere plaats te verhuizen voor een passende woonvoorziening waar ze zorg konden krijgen. Zoiets heeft natuurlijk veel impact als je jarenlang naar tevredenheid ergens hebt gewoond. In Austerlitz hebben bewoners daarom zelf een corporatie opgericht, die het samen met de lokale overheid en zorgpartners is gelukt om een woonvoorziening voor ouderen te realiseren. De overheid gaat zich langzaam maar zeker meer openstellen voor dergelijke innovatieve ideeën. ‘Systeemwereld’ en ‘leefwereld’ groeien naar elkaar toe. Niet voor niets is ‘de dienstbare overheid’ in het nieuwe Coalitieakkoord opgenomen.”
Plus vijf, min dertig
Van Meeteren benadrukt dat het essentieel is om te focussen op kwetsbare wijken. “Hoogopgeleide mensen kunnen zichzelf prima organiseren. De grootste gezondheidswinst is te realiseren in wijken met minder cohesie en opleiding. De feiten spreken voor zich: in zulke wijken hebben mensen een gemiddeld 6 jaar lagere levensverwachting en 17 jaar langer problemen met de gezondheid. Alleen maar omdat ze een ‘verkeerde postcode’ hebben. De coronapandemie is ernstig, maar dit is een minstens zo erge, al veel langer durende epidemie, waarover je pas sinds kort veel hoort en leest. In de geformuleerde missies staat dan ook bewust niet alleen die vijf jaar langer gezond leven voor alle inwoners van Nederland, maar ook het verkleinen van de verschillen tussen de laagste en hoogste sociaaleconomische groepen met 30 procent. Plus vijf, min dertig, is ons mantra.” Hoewel nergens ter wereld deze laatste doelstelling is gehaald, gelooft Van Meeteren erin. “Mits we naar die kwetsbare wijken toe gaan en mét de mensen de problemen oplossen in plaats van alleen vóór die mensen vanuit de academische wereld.” De rol van Health~Holland bij dit alles is tweeërlei: financieren samen met andere coalitiepartners en coördineren van de gezamenlijke uitvoering. Een mooi voorbeeld daarvan is Zorginnovatie.nl, een landelijk open platform en community waarop verschillende partijen in zorg en welzijn aan elkaar verbonden worden, om daarmee innovaties te versnellen. “Of het nu om technologische innovaties gaat of om sociale, ik merk dat er in Nederland enorm veel energie is om oplossingen te bedenken voor bestaande problemen op het gebied van gezondheid.”
“De coronapandemie is ernstig, maar dit is een minstens zo erge, al veel langer durende epidemie, waarover je pas sinds kort veel hoort en leest”
