Het is belangrijk dát er een kabinet komt, omdat er belangrijke keuzes zijn te maken. De klimaatverandering heeft steeds meer gevolgen. Er is vooral haast omdat het in Nederland ontzettend lang duurt voordat je een project voor elkaar krijgt. De doorlooptijd van een groot project, zoals het aanleggen van een windpark of hoogspanningsstation, is al gauw tien jaar. Dus 2030 is letterlijk morgen!
Directeur Olof van der Gaag van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE) is er niet gerust op dat de klimaatdoelen worden gehaald. “We lopen al achter en met de plannen van de Europese Commissie gaan de doelen voor 2030 nog verder omhoog.” De urgentie lijkt langzaamaan ook door te dringen tot Den Haag. “Klimaatverandering is een langzame crisis. De urgentie dringt langzaamaan door in Den Haag, maar het gaat te langzaam als je ziet wat er allemaal nodig is.” Hij geeft een concreet voorbeeld. “Het tijdig maken van keuzes en het versnellen van doorlooptijden is wat ons betreft een belangrijke prioriteit voor het kabinet. Ik was bij het startschot voor een nieuw hoogspanningsstation waar windenergie van zee aan land komt. Dat zijn vier kabels. Door elke kabel komt stroom voor een half miljoen huishoudens. TenneT bouwt dat in twee jaar, maar er zijn zes jaar nodig om alle vergunningen te krijgen. Dat is dus nádat de beslissing is genomen dat het hoogspanningsstation er moet komen. Met mijn boerenverstand zou ik zeggen dat als je het in twee jaar kunt bouwen, je het ook in twee jaar moet kunnen vergunnen.”
Betaalbaarheid
Een tweede cruciale factor is voor de NVDE dat een duurzame keuze altijd goedkoper is dan een vervuilende keuze. Voor alle mensen en bedrijven. “De politiek moet er consequent voor zorgen dat het lonend is om te verduurzamen. Er zijn al een aantal regelingen die duurzaam betaalbaar maken, met name via subsidies, maar het is niet systematisch goedkoper om te verduurzamen. Het hangt altijd weer af van individuele regelingen en ad hoc maatregelen.” Als voorbeeld noemt hij de subsidieregeling voor elektrische auto’s. “Die pot ging open op 1 januari en was één dag later leeg.”
De hoge gasprijs geeft op korte termijn stress, maar de lange termijnfocus moet zich vooral richten op de vraag hoe je minder afhankelijk wordt van de energiebron die zorgt voor de prijsstijging en de klimaatverandering, stelt Van der Gaag. “De meest gestelde vraag die ik de afgelopen vijf jaar heb gehad is ‘wat doet de energietransitie met de betaalbaarheid van onze energievoorziening?’. Impliciet leek de aanname dat de fossiele energievoorziening een soort garantie is voor beschikbare en betaalbare energie. Met de hoge gasprijs en het gastekort zie je dat dit niet zo is.”
Lage inkomens komen momenteel in de eerste plaats in de financiële problemen omdat er onvoldoende is verduurzaamd, constateert hij. “Als al die huizen door de woningcorporaties waren geïsoleerd en van een warmtepomp voorzien, hadden die huishoudens veel minder problemen met de energierekening dan ze nu hebben. Ook hier is dus versneld verduurzamen het belangrijkste antwoord. Er moet razendsnel een programma komen om de huizen te isoleren van mensen met de laagste inkomens.”
Klimaatplicht
Donald Pols van Milieudefensie riep onlangs op tot een ‘klimaatplicht’ voor bedrijven. NVDE zit meer op het spoor van het belonen van duurzame keuzes. “Beide standpunten versterken elkaar,” meent Van der Gaag. “Wij vinden dat een duurzame keuze lonend moet zijn. Dat kun je ook bereiken door de niet-duurzame keuze duurder te maken en daar ook verplichtingen aan te koppelen.” Hij neemt de Europese normen voor koelkasten en auto’s als voorbeeld. “We zijn voor normen in combinatie met subsidies, omdat je dan de wortel en de stok combineert. De norm is de stok, maar met de subsidie en een goede energie-infrastructuur maakt je het haalbaar voor mensen en bedrijven.”
