Wie bijvoorbeeld door ziekte ondraaglijk lijdt kan aan een arts om actieve levensbeëindiging vragen. Euthanasie is in de wet geregeld. Maar de regels zijn zeer strikt. Toch is er meer mogelijk dan veelal wordt gedacht.
Met nadenken over een waardige dood in ondraaglijke omstandigheden voeren de gedachten al snel naar euthanasie. Daarbij wordt vaak over het hoofd gezien dat er ook zoiets is als palliatieve zorg. Dat is geen actieve levensbeëindiging, maar een mix van persoonlijke begeleiding en zorg die erop is gericht het lichamelijke lijden in het staartje van het leven zo draaglijk mogelijk te maken.
Het gaat daarbij zowel om de kwaliteit van leven als om de kwaliteit van sterven. Is de levensverwachting beperkt tot enkele dagen of hooguit twee weken, dan kan het overlijden zich met palliatieve sedatie, zonder angst, pijn of benauwdheid, voltrekken. De patiënt wordt, via medicijnen in een infuuspompje, verdoofd (gesedeerd) en in een slaap gebracht waaruit hij niet meer ontwaakt.
Zelfbeschikking
Euthanasie is altijd uit vrije wil, zelfbeschikking is in Nederland een groot goed waar de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) zich voor inzet. Tegelijkertijd is euthanasie geen recht: het betreft altijd een verzoek aan een arts. Die zal nauwkeurig moeten onderzoeken of hij bij zijn hulpverlening voldoet aan de zorgvuldigheidseisen (de zogenoemde strafuitsluitingsgronden).
Die behelzen nogal wat. Zo moet de arts ervan overtuigd zijn dat er sprake is van een uitzichtloos en ondraaglijk lijden. Hij moet zeker weten dat het verzoek tot levensbeëindiging vrijwillig en weloverwogen is ingediend. Hij moet de patiënt zo nauwkeurig mogelijk hebben voorgelicht over zijn huidige, medische situatie en over de vooruitzichten. Tenslotte moet hij, samen met de patiënt, de conclusie trekken dat er geen andere redelijke oplossingen zijn.
Als de arts denkt dat aan de eisen is voldaan moet hij altijd een tweede arts erbij vragen voor een advies. Als iemand nog in goede toestand verkeert, kan deze persoon zelf tegen de arts zeggen dat hij euthanasie wil. Maar als iemands toestand verslechtert, kan dat soms niet meer. Een eerder opgestelde schriftelijke wilsverklaring kan dan het mondeling verzoek vervangen. Dat geldt ook als je er bijvoorbeeld door vergevorderde dementie zelf niet meer om kunt verzoeken.
Voltooid leven
Maar wat als er geen of onvoldoende medische reden is voor euthanasie? Uit onderzoek blijkt dat veel ouderen in Nederland ‘klaar’ zijn met hun leven. Om te voorkomen dat zij op een onwaardige manier zelf een einde aan hun leven moeten maken, wacht er een wetsvoorstel ‘Voltooid Leven’ in de Tweede Kamer op behandeling. Dit voorstel gaat ervanuit dat je in geval van een voltooid leven euthanasie kunt krijgen van een hulpverlener, dus niet van een arts. De Raad van State stelt kritische vragen bij het voorstel, dus de indiener ervan, D66, zal aan een aangepaste versie moeten werken.
In de tussentijd kijkt de NVVE naar alternatieven voor deze groep. Vergeet niet dat van alle zelfdodingen in Nederland maar liefst bijna 20% ouder is dan 70 jaar. Veel ouderen die geen hulp krijgen van een arts willen zelf een eind aan hun leven maken, maar hebben daarvoor niet de middelen of de mogelijkheden.
Vandaar dat de NVVE zegt: maak het mogelijk dat deze mensen hulp krijgen, bijvoorbeeld van een naaste. Hulp verlenen aan een zelfdoding is op dit moment nog strafbaar. Dat moet veranderen, zegt de NVVE: hulp is geen misdaad.
Kijk voor meer informatie op: www.nvve.nl
