Mentale gezondheid is steeds minder een taboeonderwerp. Dat is natuurlijk mooi, maar we weten lang niet altijd wat het precies betekent om te kampen met mentale-gezondheidsklachten, zoals bij burn-out of depressie.
Maar liefst één op de vijf Nederlanders krijgt te maken met een depressie
Mentale gezondheid is steeds beter bespreekbaar. De term “mentale gezondheid” is echter nogal een breed begrip, en als we niet precies weten waarover we het hebben, is het gesprek over mentale gezondheid niet constructief. Bovendien is het zonder duidelijke definitie niet mogelijk om gericht onderzoek te doen of effectief beleid te maken.
Zelfbeeld en veerkracht
RIVM, dat onderzoek doet naar mentale gezondheid en informatie biedt over dit onderwerp, definieert mentale gezondheid als “de manier waarop je je verhoudt tot jezelf en tot anderen, en hoe je omgaat met de uitdagingen in het dagelijks leven”. Mentale gezondheid wordt dus voor een groot deel bepaald door zelfbeeld, sociale omgeving en veerkracht. Heb je negatieve overtuigingen over jezelf, geen solide sociaal netwerk, of weet je niet goed hoe om te gaan met tegenslagen of een gebrek aan perspectief, dan heb je een grotere kans om mentale-gezondheidsklachten te ontwikkelen—of zelfs in een depressie of burn-out te belanden.
Mentale gezondheid in Nederland
Mentale-gezondheidsklachten, en met name depressie en burn-out, komen in Nederland regelmatig voor. Als onderdeel van een landelijke aanpak ter verbetering van de mentale gezondheid in Nederland, werken het RIVM en het Trimbos-instituut samen aan de Monitor mentale gezondheid. Deze biedt inzicht in hoe de mentale gezondheid van Nederlanders zich ontwikkelt. Maar liefst één op de vijf Nederlanders krijgt te maken met een depressie, en de helft van hen heeft meer dan zes maanden nodig om ervan te herstellen. Bovendien had in 2022 zo’n 20 procent van de werkende Nederlanders last van burn-outklachten.
Depressie versus burn-out
Om problemen te kunnen signaleren, moeten we goed geïnformeerd zijn. We weten dat stemmingsklachten wijzen op een verminderde mentale gezondheid, maar hoe we deze klachten moeten interpreteren niet. Een depressie is een psychische stoornis die kan ontstaan door erfelijke factoren of negatieve gebeurtenissen. Kenmerken zijn bijvoorbeeld een negatief zelfbeeld, negatieve gedachten, somberheid en een gebrek aan zin in activiteiten en sociale interactie. Een burn-out wordt veroorzaakt door aanhoudende stress en gekenmerkt door fysieke en mentale uitputting.
Moeilijk te onderscheiden
Burn-out en depressie zijn soms lastig van elkaar te onderscheiden, omdat klachten op elkaar lijken of overlappen. Zo speelt vermoeidheid bij beiden een rol, hoewel het energielevel bij een burn-out extreem laag is en bij een depressie kan wisselen. Bovendien kan de extreme vermoeidheid van een burn-out ook somberheid veroorzaken, of ervoor zorgen dat je geen dingen meer kan ondernemen die positieve energie opleveren. Een burn-out kan zo leiden tot een depressie. Uit onderzoek blijkt bovendien dat langdurige burn-out de hormoonbalans kan verstoren, omdat je lichaam minder gelukshormonen aanmaakt. Ook dit kan resulteren in een depressie.
