Onder meer door de schaarste aan personeel en de stikstofproblematiek stijgen de bouwkosten per m2 al vanaf 2015 harder dan de inflatie. Prefab-bouw is een van de oplossingen om de stijgende kosten een halt toe te roepen. Bovendien past prefab in de trend van circulair bouwen, die zich richt op demontage en hergebruik van bouwmaterialen en grondstoffen.
Nederland loopt voorop binnen Europa. In bijna de helft van de projecten (48%, bron: USP European Architectural Barometer) in ons land wordt een vorm van prefab-elementen toegepast. De verwachting is dat dit de komende jaren verder zal stijgen. De feiten ondersteunen deze aanname. Om te beginnen is er de bouwopgave. De prefab-trend wordt niet alleen gevoed door de vraag naar een sneller en slimmer bouwproces dat vaak gepaard gaat met een toenemend BIM-gebruik (modellering van bouwinformatie), maar biedt ook een antwoord op het momenteel urgente probleem van het toenemende tekort aan arbeidskrachten in de bouwsector.
Verduurzamen
Jaarlijks moeten minimaal 75.000 woningen aan de woningvoorraad worden toegevoegd om aan de vraag te voldoen. Daarbovenop komt nog de opgave om maar liefst 7 miljoen bestaande woningen te verduurzamen. Renovatie met prefab-elementen is een van de ontwikkelingen die gaan helpen, simpelweg omdat de doelstellingen met de traditionele aanpak niet haalbaar zijn. Bijkomend voordeel is dat met prefab-bouw de stikstofemissie op de bouwlocatie kan worden teruggedrongen. Dit is vooral van belang bij bouwprojecten in de nabijheid van kwetsbare natuurgebieden.
“De nieuwe generatie gebouwen kan makkelijker worden aangepast aan een nieuwe functie”
Een belangrijk voordeel van prefab is dat de bouw minder afhankelijk is van de weersomstandigheden en de uitval van personeel. Niet-geïsoleerde en onafgewerkte 2D-panelen zijn nog veruit het meest voorkomend in bouwprojecten. Er zijn meer redenen voor prefab-bouwen. Gebouwen hebben steeds minder een statische functie. Steden ontwikkelen zich, en de gebouwen verliezen hun oorspronkelijke doel. Denk aan de oude pakhuizen aan kades die zijn omgebouwd tot lofts of kantoorgebouwen die op hun beurt weer worden omgebouwd tot woningen. Nu is dat nog met veel bouwafval, waarbij vaak alleen het casco overeind blijft. De nieuwe generatie gebouwen kan, door slim en flexibel te ontwerpen en demontabele prefab-elementen te gebruiken, makkelijker worden aangepast aan de nieuwe functie of een nieuwe levensfase van de bewoners, waarbij de materialen kunnen worden hergebruikt.
Levend organisme
De Nederlandse cultuur van een-gezins- of rijtjeshuizen vormt een goede voedingsbodem voor het gebruik van prefab in grote woningbouwprojecten. Prefab beperkt zich echter allang niet meer tot de kant-en-klare woning waarvan de binnen- en buitenmuren, het dak en andere grote bouwonderdelen in de fabriek worden gebouwd. De nieuwe generatie architecten kijkt allang verder. Denkt in wisselende functionaliteiten en flexibele indelingen. Architect Marc Koehler spreekt in dit kader van het ontwerpen van gebouwen die als levend organisme kunnen groeien en bewegen in allerlei functies. Koehler is de spreekbuis van een stroming die zich sterk maakt voor ‘open bouwen’, waarbij de ruimten gemakkelijk te transformeren zijn. Gebouwen die zijn ontworpen voor verandering en met de tijd kunnen meebewegen.
Voor zowel de buitenschil als de binnenkant van het gebouw verwachten architecten een sterke toename van het gebruik van volledig geprefabriceerde elementen die ook al volledig in de fabriek zijn afgewerkt, blijkt uit de antwoorden van architecten in de USP European Architectural Barometer. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om volledig afgewerkte gevels waarbij gevelpanelen of steenstrips als afwerking al zijn verwerkt voordat deze naar de bouwplaats worden vervoerd, of om een afgewerkte binnenmuur waarbij het stuc- of verfwerk al in de fabriek is verwerkt.
Van de werkplaats naar de bouwplaats
Het gebruik van geprefabriceerde elementen, prefab, is een methode in de bouw waarbij materialen van tevoren in een fabriek of werkplaats tot elementen worden gemaakt, waarna deze naar de bouwplaats worden getransporteerd en in het bouwproject worden verwerkt. Op het gebied van het gebruik van geprefabriceerde elementen in de bouw neemt Nederland duidelijk het voortouw.
