De gaskraan dichtdraaien en overstappen op stroom is makkelijker gezegd dan gedaan. De energietransitie zet Nederland voor grote uitdagingen, maar biedt tegelijkertijd ook juist kansen.
“Elektrificeren wat mogelijk is en opgewekte stroom direct gebruiken en nadenken over hoe we de energie verzorgen als er geen wind of zon is.”
Een voorbeeld daarvan is te vinden in de strook land bij het A.G. Wildervanckkanaal in Veendam, dat lang braak lag. Het terrein van 15 hectare was door jarenlang industrieel gebruik verontreinigd en ongeschikt voor landbouwkundig gebruik. Waar het wél geschikt voor was: een zonnepark met meer dan 53.000 zonnepanelen, goed voor 5900 huishoudens.
“Voorheen hadden we een groothandel in zonnepanelen”, zegt oprichter en eigenaar Symen Jellema van het Friese PowerField. Van daaruit ontstond het idee voor een zonnepark. “We hebben er jarenlang voor gelobbyd en gewerkt. Nu heeft het een explosieve vorm aangenomen. Waren we eerder blij met 20 hectare, nu zijn we bezig met projecten van samen 4000 hectare.”
PowerField is niet het enige bedrijf dat zich bezighoudt met de aanleg van zonneparken, en zonne-energie is ook lang niet de enige duurzame vorm van energie. Er is een groot aantal ontwikkelingen gaande op dat gebied, zegt ook Jillis Raadschelders, directeur energietransitie bij onafhankelijk energieconsultancy bureau DNV GL. “We zitten in een ‘perfect storm’.”
De kosten van windturbines en zonnepanelen gaan nog steeds omlaag. Ook energieopslag wordt steeds aantrekkelijker.” Wind- en zonne-energie zijn de twee meest belangrijke bronnen van duurzame energie. “Daarnaast wordt in Nederland gekeken naar geothermie. Dat is met name geschikt voor glastuinbouw en stadsverwarming.”
Het lijkt aantrekkelijk om leveranciers van duurzame energie door te laten bouwen. Zo makkelijk is dat echter niet, zegt Raadschelders. “Gas en olie zijn nog steeds de belangrijkste energiebronnen. Bij de energietransitie moeten we ook letten op de betaalbaarheid en betrouwbaarheid van de energievoorziening. Elektrificeren wat mogelijk is, zodat de opgewekte stroom direct gebruikt kan worden en tegelijkertijd nadenken over hoe we de energie verzorgen voor als het niet waait en de zon niet schijnt.”
Energiecentrales, maar dan op duurzame brandstof, blijven nodig. Ook zullen we met de landen om ons heen moeten balanceren. Een derde mogelijkheid is flexibel gebruik, vergelijkbaar met het dag- en nachttarief voor stroom. “Daar zijn geen grote investeringen voor nodig. Met digitalisering heb je een heleboel mogelijkheden”, zegt Raadschelders. “Een slimme lader kan bijvoorbeeld gecontroleerd de auto opladen.”
Daarnaast is opslag van energie noodzakelijk; Li-ion-batterijen om enkele uren te overbruggen; redox-flow batterijen, vergelijkbaar met brandstofcellen, voor enkele dagen. Raadschelders: “Voor langere termijn, twee of drie weken, ga je naar chemische opslag als waterstofopslag of warmteopslag. Zo kan je energie voor heel lange periodes opslaan, om bijvoorbeeld warmte van de zomer naar de winter te verplaatsen.”
Zuiniger met energie omspringen helpt ook. De winsten zijn namelijk groot, zegt Raadschelders. “Zo’n 10 tot 15 procent energiebesparing is mogelijk in bedrijven door alleen al mensen bewust te maken van de impact van hun handelen op het energieverbruik.”
Terug naar Jellema. “We gaan van het aardgas af, daar moeten we dus een alternatief voor verzinnen. En Gasunie ziet ook mogelijkheden om waterstof via bestaande netwerken te transporteren. Er liggen nog wel uitdagingen. Nu verliezen we nog 50 tot 60 procent van de energie aan warmte. We moeten kijken wat we daarmee doen.”
Feit
Van het totale energieverbruik heeft 6,6 procent een duurzame bron. Dit is 10 procent meer dan een jaar eerder. Het verbruik van zonne-energie (elektriciteit en warmte) groeide in 2017 met 31 procent. De energie uit wind nam met 15 procent toe. Zonnepanelen hebben een totale capaciteit van bijna 2900 MW. De totale windcapaciteit is 4200 MW.
