Door de sterke groei van hernieuwbare energie kan het elektriciteitsnetwerk in Drenthe de productie niet aan. Met het in gebruik nemen van een vluchtstrook van het hoogspanningsnet en praktische oplossingen en subsidieregeling kunnen in Drenthe projecten voor duurzame energieopwekking toch worden gerealiseerd.
De provincie Drenthe stuurde al een jaar of vier geleden een brandbrief aan oud-minister Wiebes, met de boodschap ‘het stroomnet zit vol!’. “Het was alsof we een roepende in de woestijn waren,” stelt gedeputeerde Tjisse Stelpstra. In Drenthe gaat de ontwikkeling van duurzame energie razendsnel. Gecombineerd met een minder stevig elektriciteitsnet leverde dat al gauw problemen op. “Het net is redelijk dun uitgelegd in het landelijke gebied, dus je komt al snel op een moment dat de snelweg niet toereikend is. Dan gaan mensen naar de provinciale wegen. Die lopen dan ook snel vol.” Het zorgde ervoor dat Drenthe als een van de eerste provincies werd geconfronteerd met beperkingen rond netcongestie én als eerste provincie aan de slag is gegaan met het zoeken van oplossingen. “Daarbij stuitten we op wettelijke belemmeringen die het elektriciteitsnet soms ‘administratief’ vol maakten. We hebben tegen elkaar gezegd ‘we gaan niet bij de pakken neerzitten’. Als provincie zijn wij continu in gesprek met netbeheerders en initiatiefnemers.”
Slimme toepassingen
“Onze aanpak kenmerkt zich door een pragmatische insteek. We kijken vooral wat er wel kan. Door de netbeheerders wordt hard gewerkt aan de verzwaring van het netwerk op alle niveaus, maar dat gaat nog een aantal jaren duren voordat dat gereed is.” Om verduurzamingsinitiatieven te versnellen heeft de provincie een prijsvraag uitgeschreven, een aanbestedingsprocedure, met de vraag ‘wie heeft de oplossing voor de verduurzaming van het sportpark van voetbalvereniging VV Nieuw-Buinen?’, vertelt Stelpstra. De winnende oplossing was een batterijsysteem dat de energie die de zonnepanelen overdag opwekken opslaat, zodat deze energie ’s avonds gebruikt kan worden voor verlichting van de velden en verwarming van gebouwen en douchewater. “De club is wereldberoemd in de Tweede Kamer,” vertelt hij trots. “Het project is al meerdere keren als voorbeeld genoemd. Het is een tastbaar succes.”
De prijsvraag leverde zo veel goede ideeën op, dat de provincie een subsidieregeling in het leven heeft geroepen voor duurzame energieprojecten. Het mes snijdt daarmee aan twee kanten: “We zijn niet op zoek naar wat nog niet bedacht is, maar naar slimme toepassingen van wat wél is bedacht. Aan de vraagkant krijg je oplossingen. En bij die goede oplossingen kunnen wij weer doorkijken of daar praktische oplossingen tussen zitten voor andere projecten.” Het heeft geleid tot een handreiking met tien standaardoplossingen bij belemmeringen door netcongestie.
Inspirerende praktijkvoorbeelden
“Vaak zit de crux in de combinaties van oplossingen en breder te kijken, zoals het delen van duurzame stroom met de buren, bijvoorbeeld binnen de systeemgrenzen van een bedrijventerrein,” vertelt projectaanjager Irin Bouwman. “We laten zien wat er nu mogelijk is. We hebben inspirerende praktijkvoorbeelden en stellen die kennis breed ter beschikking, zodat anderen daarmee aan de slag kunnen.” Als voorbeeld noemt hij het Hippisch Centrum Exloo, met een zonnedak met batterijen. “Overdag maakt de naburige golfclub gebruik van de opgewekte stroom die ook wordt opgeslagen in batterijen. ’s Avonds en ’s nachts gebruikt het hippisch centrum de stroom zelf. Dat wordt slim aangestuurd, zodat geen elektriciteit hoeft te worden teruggeleverd aan het net. De oplossingen zijn de opstap naar een slimmer energiesysteem van de toekomst. Als je weet waar en wanneer stroom nodig is en dat slimmer combineert, kun je met dezelfde capaciteit meer doen met dezelfde capaciteit van het netwerk.”
Regierol provincie
Stelpstra trekt het netcongestieverhaal breder: “Het heeft ook te maken met schaarste van de ruimte. We moeten slim omgaan met de omgeving.” De gedeputeerde zou graag zien dat de provincie een regierol krijgt op het gebied van de regionale energie-infrastructuur en energietransitie. “Het Rijk is te ver weg voor de discussie op regionaal niveau en een gemeente zit weer dicht op de details. De Provincie heeft precies de goede schaal om energiebesluiten te nemen die democratisch gelegitimeerd zijn en worden gecontroleerd vanuit de Provinciale Staten.”
“De wereld verandert, er ontstaan nieuwe rollen en een nieuw speelveld. Energie is een basisvoorziening die vanuit de markt gerealiseerd moet worden. Je hebt elkaar nodig. Dat vraagt om een nieuwe manier van werken. De wetgeving is nog niet ingericht op de nieuwe wereld. Je kunt niet met oude instrumenten naar de nieuwe werkelijkheid kijken.”
Vluchtstrook
Drenthe heeft de primeur van de ingebruikname van de eerste vluchtstrook van het hoogspanningsnet. De netbeheerders Tennet en Enexis hebben technische aanpassingen gedaan bij een midden en hoogspanningsstation in de gemeente Emmen om dit mogelijk te maken. Stelpstra spreekt liever van een nieuwe spitsstrook. “De vluchtstrook is een extra, tweede baan die is bedoeld als reservecapaciteit van het stroomnet, waarop wordt overgeschakeld bij een storing. Dat is nu een spitsstrook.” Deze biedt extra ruimte voor de duurzaam geproduceerde energie.
Kijk voor meer informatie over Drentse aanpak op www.provincie.drenthe.nl/netcongestie
