De uitstoot van stikstof door de landbouw moet omlaag. Maar worden met het uitkopen van boeren en het halveren van de veestapel de kracht en voordelen van innovatieve oplossingen niet te kort gedaan?
Reductie van de stikstofuitstoot staat hoog op de politieke agenda, al was het maar omdat door de stikstofcrisis veel economische activiteiten stil liggen. Nieuwe activiteiten waarbij stikstof vrijkomt (denk aan grote bouwprojecten en de beoogde bouw van één miljoen nieuwe woningen), kunnen pas plaatsvinden als de uitstoot elders wordt verminderd. Het vergt een rigoureuze aanpak waarvan een deel begin september uitlekte: bij het ministerie van Financiën en het ministerie van Landbouw zouden plannen klaarliggen voor de uitkoop en eventuele onteigening van honderden boeren. Het demissionair kabinet zet daarmee in op een snelle afname van de stikstofuitstoot.
Lange adem
Er hangt een prijskaartje aan de plannen, er wordt een bedrag genoemd van 17 miljard euro. En dat het ‘snel’ gaat, is allerminst zeker: juridische procedures zijn vaak slepende kwestie die enorm veel tijd en energie kosten, een zaak van lange adem. De emoties lopen hoog op, de hakken gaan in het zand. Toch lijkt, althans bij een deel van de politiek, de focus te verschuiven, van innovatie plaats naar een inzetten op halvering van de veestapel. Terwijl zich juist aan innovatieve zijde nog steeds bijzondere ontwikkelingen voordoen.
Een nuchtere blik op het boerenbedrijf leert dat er de afgelopen decennia enorme stappen zijn gezet in het verduurzamen van de melkveehouderij. Inmiddels opereren Nederlandse melkveehouders intelligenter en met meer respect voor koe, natuur en milieu dan de meeste van hun collega’s in andere landen. Uit onderzoek blijkt ook dat de Nederlandse diergezondheid over het algemeen bovengemiddeld is. Met een vergoeding voor bespaarde stikstof (en hulp van de bank) lijkt het voor boeren in elk geval gemakkelijker om duurzame projecten financieel van de grond te krijgen. Spelers binnen de agrarische maakindustrie die focussen op technische innovaties om de stikstofproblematiek aan te pakken, zijn er genoeg. Evenals nieuwe, vaak zeer innovatieve producten die op de markt komen: van een voedingsingrediënt waardoor (volgens onderzoekers van de universiteit van Wageningen) melkkoeien 27 tot 40 procent minder methaan uitstoten tot een systeem dat ammoniakuitstoot in de stal met ruim de helft verminderd.
Circulaire meststromen
Die laatste innovatie is afkomstig van het agrotech-familiebedrijf Lely uit Maassluis, wereldwijd bekend door productie van landbouwrobots (de melkrobot is een bestseller). Vorig jaar introduceerde het bedrijf de Lely Sphere. Het stalsysteem scheidt mest en urine, vangt in een aantal ingenieuze stappen ammoniak af en creëert gescheiden, circulaire meststromen. Uit officiële metingen op testbedrijven komt naar voren dat de totale ammoniakemissie uit de stal met 70 procent vermindert. “Reduceren is goedkoper dan het uitkopen van boeren,” zei André van Troost, CEO bij Lely, dit voorjaar zelfverzekerd in de pers. “Ik ben er zeker van dat slimme toepassingen in de landbouw een beter antwoord zijn op de milieuzorgen dan het halveren van de veestapel.”
