Speculaas, met zijn warme, kruidige geur en knapperige structuur, is niet zomaar een koekje. Het is niets minder dan een traditie, en bij uitstek een smaak die herinneringen oproept aan de koudere dagen, de feestdagen en het knusse samenzijn met familie en vrienden. Eigenlijk dus een authentiek stukje ‘Nederland’, dat bij ons allemaal een warm plekje in ons hart heeft.
Speculaas maakt een vlucht: Oude traditie krijgt een heel nieuw leven.
Speculaas is een typisch Nederlands product. De mix van specerijen zoals kaneel, nootmuskaat, gember en kardemom maakt de kruidige smaak uniek. En hoewel er in België een variant is ontstaan – speculoos genaamd – is de oorsprong en de traditionele bereiding van speculaas onmiskenbaar authentiek Nederlands. Wat speculoos onderscheidt van speculaas is niet alleen het ontbreken van bepaalde speculaaskruiden, maar ook de toevoeging van kandijstroop of gebrande suiker. Tijdens het bakproces karamelliseert de suiker, wat voor de karakteristieke smaak van het koekje zorgt.
Door de rijke, specifieke smaak wordt speculaas vaak geassocieerd met de wintermaanden, vooral wanneer de ‘R’ in de maand zit. Dit gebruik kwam ooit voort uit de inmiddels achterhaalde overtuiging dat het deeg tijdens die maanden beter rijpt, wat zou resulteren in een intensere smaak. Je zou het misschien niet zeggen, maar tegenwoordig is speculaas niet meer weg te denken uit de Nederlandse keuken, ongeacht het jaargetijde. Speculaasmomenten zijn er namelijk echt het hele jaar door! De Ruiter, een bekende naam in de speculaaswereld, heeft de authentieke speculaas beleving nieuw leven ingeblazen én uitgebreid, van de alom bekende en geliefde koekjes, molens en brokken, tot nieuwe, moderne varianten, denk bijvoorbeeld aan speculaaspasta voor op brood!
Traditie en innovatie
Al eeuwen is speculaas een geliefd koekje in Nederland, met een structuur en smaak die als geen ander herkenbaar is. Dankzij de VOC, die in de 17e en 18e eeuw specerijen uit het Verre Oosten naar Nederland bracht, veroverden de koekjes met hun kenmerkende kruidige smaak ons land.
Toch werden speculaasjes niet alleen om hun smaak, maar ook om hun schoonheid gewaardeerd. Kunstig handgemaakte koekstempels, die destijds koekplanken of prenten werden genoemd, gaven elk koekje een uniek, gedetailleerd ontwerp. Dit ambachtelijke werk dateert al terug tot 1600, zo ver gaat de traditie dus al terug!
Verhaal met smaak
Speculaas is dus bij uitstek een product dat een verhaal vertelt. En voor velen is het zelfs veel meer dan dat, namelijk een terugblik naar een aantal van onze meest geliefde jeugdherinneringen, zoals Sinterklaas. Een leuke theorie is zelfs dat de naam”speculaas” een een mix is van “specerijen” en “Sinterklaas” – specu-laas. En wist je dat wanneer je deeg kruidt, je het eigenlijk ‘speculeert’? Toch lijkt de naam ‘speculaas’ het meest te maken te hebben met de oude koekplanken. Het Latijnse woord “speculum” betekent spiegelbeeld, wat verwijst naar hoe de prachtige prentjes in het deeg werden gedrukt, als een spiegel van de heiligen of feestelijke taferelen.
Maar zo rijk als de geschiedenis is, speculaas maakt tegelijk een sprong naar de toekomst, met De Ruiter’s Bakkerij als voortrekker die speculaas wereldwijd op de kaart zet als veelzijdig product. Je kunt de speculaas van de Ruiter gebruiken in verschillende recepten. Denk bijvoorbeeld eens aan speculaasbrood, taartbodems, en zelfs speculaas granola! De mogelijkheden zijn eindeloos, en dat maakt speculaas niet alleen een geweldig product voor onze lokale markt, maar ook voor export.
Erin als koek
Lange tijd werd speculaas als een traktatie voor speciale gelegenheden beschouwd, maar inmiddels is het geen toeval meer dat speculaas, net als de stroopwafel, steeds vaker op Schiphol te vinden is, klaar om de wereld te veroveren. Speculaas is een symbool van gezelligheid en samenzijn, waar dan ook ter wereld, in welk jaargetijde dan ook. Of je nu een traditionele speculaas liefhebber bent of nieuwsgierig bent naar de moderne interpretaties, speculaas heeft voor iedereen iets te bieden.
