Onterving? Alles naar het goede doel? Wie de inhoud van een afwijkend testament onbesproken laat, dreigt met de nalatenschap de familieverhoudingen misschien wel voorgoed overhoop te gooien. “Je moet het oplossen, het alternatief is een jarenlange strijd die energie vreet en waar niemand gelukkig van wordt.”
De notaris opent het testament van vader of moeder, broers en zussen wachten gespannen af en… een paar minuten later liggen de familieverhoudingen volledig en misschien wel voorgoed overhoop. Klassieke scène in films en televisieseries, maar in de praktijk zou het eigenlijk niet mogen gebeuren. “Je kunt natuurlijk als erflater denken: ‘Na mij de zondvloed’, zegt Pauline Hentenaar-Polderman, erfrechtadvocaat en bestuurslid van de vFAS.. “Iedereen mag doen wat ie wil, maar ik raad toch aan om, als je afwijkende zaken in je testament laat opnemen, dat te bespreken in de familie.”
Tegenover elkaar
Hentenaar-Polderman is sinds 2005 erfrechtspecialist: “Mensen komen bij mij langs als het al mis is. Er is iemand overleden en familieleden zijn bij de notaris geweest. Ze komen er niet uit, ze zijn recht tegenover elkaar komen te staan.” Ze schetst een recente casus uit haar praktijk, een gezin met vijf kinderen waarvan de vader al eerder was overleden en de kinderen na de dood van hun moeder in verschillende kampen verdeeld raakten. “De moeder bleek in haar testament twee kinderen te hebben onterfd,” zegt Hentenaar-Polderman. “Dat had niemand zien aankomen.” Het zorgde niet alleen voor verwarring en kwaad bloed (‘Waarom zij wel en wij niet, wat hebben wij misdaan?’), maar ook voor een zeer ingewikkelde afhandeling van de nalatenschap.
Misverstand
Hentenaar-Polderman: “Erfrecht is heel complex, het is bijvoorbeeld een groot misverstand om te denken dat kinderen niets krijgen als je ze onterft. Die twee onterfde kinderen hadden nog recht op hun deel in de nalatenschap van hun eerder overleden vader, een zesde deel. In de nalatenschap van hun moeder hadden ze dus nog altijd recht op hun legitieme deel, in dit geval één tiende. Maar waarvan, waarover bereken je dat legitieme deel? In elk geval óók over giften en schenkingen die de erflater heeft gedaan, aan kinderen tellen die tot in de oneindigheid mee. Als je je kind twintig jaar geleden twintigduizend euro hebt geschonken voor de aankoop van het eerste huis dan telt dat bedrag mee voor de berekening van het legitieme deel. Dan krijg je discussies ja.”
Niet makkelijk
Je moet het oplossen voordat het voor de rechter komt en een kostbare en slepende kwestie wordt, daar is Hentenaar-Polderman van overtuigd: “Ik probeer mensen te bewegen de hoofdlijnen in de gaten te blijven houden. Geen spijkers op laag water zoeken. Dat is niet makkelijk, ook omdat in dit soort zaken (vaak) beide ouders er niet meer zijn, er is geen vaderlijke of moederlijke stem meer die de kinderen tot orde roept. Toch kunnen we het gros van de zaken schikken, soms zelfs in de rechtszaal.”
Als vFAS-advocaat is Hentenaar-Polderman ook gespecialiseerd in mediation. “Ook als er niet direct sprake is van een mediation-traject gebruik ik de tools om mensen tot elkaar te brengen.” Maar goede communicatie vooraf door de erflater blijft belangrijk, ook bij het nalaten aan goede doelen. Hentenaar-Polderman: “Zeker als je alles aan het goede doel wilt nalaten, dus als er sprake is van onterving van de kinderen. Je wilt uiteindelijk niet dat dat goede doel discussie moet gaan voeren met onterfde kinderen die aanspraak maken op hun legitieme deel. Dat kun je voorkomen door er van tevoren over te praten. Of door een bewindvoerder voor de afwikkeling te benoemen, zodat het goede doel niet met je kinderen in discussie hoeft.”
Voor meer informatie over de mogelijkheden bezoek de website van Vfas
