Rapportages over niet-financiële data, zoals duurzaamheid, wordt steeds belangrijker. Ondernemers moeten snel kunnen inspelen op veranderingen. De rol van de mkb-accountant verandert hierdoor, vertelt Gerdien Vlot, voorzitter van de Commissie MKB van de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA).
‘Als accountant ben je opgeleid om in risico’s te denken’
“Als je in een gemiddeld gezelschap vertelt dat je accountant bent, krijg je een blik van ‘al die cijfertjes’, maar ons vak is veel meer dan dat. Zéker in het mkb. Daar sta je naast de ondernemer en ben je het klankbord. Je moet bij heel veel dingen meedenken,’ benadrukt Vlot. Het is een heel andere rol dan de controle- en verslagleggingsrol van waaruit het beroep is ontstaan, stelt ze. ‘Vanuit het mkb wordt steeds intensiever een beroep op de accountant gedaan, zoals met vragen over dividenduitkeringen, de effecten van de nieuwe belastingtarieven, maar inmiddels ook met vragen over duurzaamheidsverslaglegging.’ Ze benadrukt dat de accountant slechts een uitvoerder van de wet is. ‘Als een klant wat van de uitkomst van de regelgeving vindt, dan zeg ik dat hij daarvoor niet bij mij, maar bij de wetgever in Den Haag moet zijn.’
’De gemiddelde ondernemer heeft, als om zijn eigen activiteiten of plannen gaat, vaak een roze bril op; in hun enthousiasme zien ze vaak alleen de positieve kanten van hun plannen. Als accountant ben je opgeleid om in risico’s te denken. Wij luisteren goed en komen vervolgens met kritische vragen waar externe partijen, zoals financiers of investeerders, ook antwoord op willen hebben. Uiteindelijk komt dat de uitvoering van de plannen en de bedrijfsvoering van de ondernemer ten goede.’
Niet-financiële verslaglegging
Ondernemers krijgen steeds meer te maken met regelgeving rondom zaken als duurzaamheid en sociale kwesties. ‘Bij de vraag of de aangeleverde informatie ook klopt, wordt dan snel naar accountants gekeken. We zijn getraind en opgeleid in het afgeven van betrouwbaarheid bij verslagleggingen. Er kan wel van alles op papier staan, maar je zult ook moeten controleren of die claims kloppen. Dat is best een uitdaging. We kennen allemaal de term greenwashing.’
Vlot ziet vanuit het mkb steeds vaker vragen over het vastleggen en rapporteren van niet-financiële prestaties langskomen, ook doordat opdrachtgevers van mkb-ondernemers daar meer en meer om vragen. Een aanleiding daarvan is bijvoorbeeld de Europese CSRD-richtlijn en verplichte rapportage die sinds dit jaar voor grote bedrijven geldt. ‘Daarin zijn de verslagleggingsstandaarden geformuleerd, zodat de informatie geobjectiveerd wordt en dus ook toetsbaar.’ Deze rapportages zijn breder dan alleen de CO2-uitstoot, benadrukt ze. ‘De CSRD is gebaseerd op de ESG-criteria (environment, social responsibilty & governance).’ Grote bedrijven die volgens die richtlijn verplicht zijn om te rapporteren, moeten ook melden hoe het bij hun toeleveranciers zit. En dan kom je vaak uit bij mkb-bedrijven. Dus ook op hen heeft CSRD impact.
Kostprijsberekening
‘Je ziet dat je werk verandert,’ vertelt Vlot. ‘Naast onder meer de cijfers opmaken, belastingaangiften verzorgen en het herstructureren van de bedrijfsorganisatie, bijvoorbeeld rondom de opvolging, voer je vaker het gesprek met de klant of de kostprijs nog wel klopt. Veel mkb-bedrijven hebben te maken met stijgende grondstof- en energieprijzen, stijgende lonen en hogere huren. Als je daar samen naar kijkt, kom je tot verrassende inzichten.’ Ze maakt mee dat ondernemers naar aanleiding van deze gesprekken en de berekeningen een deel van hun activiteiten stoppen, omdat het niet meer rendabel is. ‘Dan gaat het om overwegingen als: dat gaat de markt toch niet betalen. Of, ik heb personeelstekort en als ik dat niet meer aanbied, kan ik het personeel inzetten op het andere product. Het zijn vaak combinaties van factoren waardoor er vanaf een afstand kritischer naar de bedrijfsvoering wordt gekeken en besluitvorming plaatsvindt om de koers te verleggen. Daar denken we graag bij mee.’ Die adviesrol vindt ze zelf het allerleukste. ‘Dat komt misschien ook doordat ik zelf als accountant ook ondernemer ben.’ Vlot eindigt met een reflectie op de reikwijdte van haar expertise: ‘Als accountant moet je weten hoe lang je polsstok is. Je moet geen dingen gaan zeggen die buiten je eigen deskundigheid vallen. We zijn de huisarts van de ondernemer. We kunnen een aantal dingen zeggen maar voor sommige vragen moet je doorverwijzen.’
