In 2050 moet onze energievoorziening volledig duurzaam zijn. Om dat te bereiken, moet Nederland van het aardgas af en overstappen op elektriciteit, duurzame gassen en warmtenetten. Gasunie speelt als netbeheerder van het aardgasnet een cruciale rol bij deze transitie. Standaardisatie door NEN zorgt ervoor dat het energiesysteem van de toekomst veilig, betrouwbaar en betaalbaar is.
De energietransitie maakt het energiesysteem almaar complexer. In de woorden van Remco Perotti, programma coördinator Energietransitie bij NEN: “Alle onderdelen van het energiesysteem zullen slimmer met elkaar verbonden zijn. Moleculen en elektronen worden uitwisselbaar. Er zijn nog genoeg uitdagingen, zoals: hoe sla je duurzaam opgewekte energie op? Of, hoe voldoen we aan onze warmtevraag als we van het aardgas afgaan?”
De energietransitie betekent dat Gasunie op zoek moet naar een nieuw bestaansrecht, vertelt Adriaan den Herder, manager installaties Nederland. “We weten dat we moeten veranderen. We zien nog steeds een grote rol voor onszelf in de energievoorziening. Het is onze maatschappelijke rol om met onze infrastructurele kunde en ervaring bij te dragen aan de klimaatdoelstellingen. We hebben een netwerk, waarmee we om verder kunnen ontwikkelen als breed open access infrastructuurbedrijf. Naast aardgas en groen gas richten we ons ook op het transport van waterstof, CO2 en warmte, waarbij klanten non-discriminatoir toegang kunnen verkrijgen.” Gasunie werkt samen met Tennet aan een geïntegreerd netwerk, waarbij een overschot aan stroom wordt omgezet in waterstof en omgekeerd. Dat is belangrijk voor het elektriciteitsnetwerk, stelt hij. “Met waterstof kun je pieken en dalen opvangen. Bovendien kun je via een leiding over het algemeen meer energie transporteren dan door een kabel.”
Veilig en betrouwbaar
Naast het aardgasnetwerk is er de expertise. In Zuid-Holland is Gasunie betrokken bij de aanleg van de warmte-infrastructuur, waarbij de warmte uit de Rotterdamse haven komt. Dit geldt ook voor het afvangen, transporteren en opslaan van CO2. “In onze optiek heb je al dit soort elementen nodig om een samenhangend energiesysteem te krijgen, wat stabiel, veilig, betaalbaar en betrouwbaar is,” stelt Den Herder.
De overheid speelt een belangrijke rol in de energietransitie, aldus Perotti. “Het Klimaatakkoord en de Green Deal geven sturing aan onze ambities. Er wordt steeds duidelijker wat qua innovaties en opschaling nodig is, met welk tijdpad.” Nederland loopt qua kennis op het gebied van aardgas en waterstof ver voorop, vertelt Den Herder. “Die kennis kunnen we aan de hand van normen exporteren naar Europa en de rest van de wereld. Met aardgas is hetzelfde gebeurd en hebben de Nederlandse normen veel invloed gehad op de Europese normen.”
Slimme oplossingen
“Om de opwarming van de aarde tegen te gaan, moeten we ons energiesysteem veranderen,” stelt Perotti. “Je zult gebruik moeten maken van heel veel slimme oplossingen om aan onze energievraag te voldoen. Het gas- en elektriciteitsnetwerk zal veel meer met elkaar verbonden zijn, en digitalisering zal een grote rol gaan spelen. Afspraken hierover, in de vorm van standaarden, helpen deze transitie. Zodat alles goed op elkaar aansluit bijvoorbeeld, zo krijg je echte ‘interoperabiliteit’.”
Den Herder is voorzitter van de beleidscommissie Energie. Kennisinstellingen en -organisaties en bedrijven in de energiesector – “verschillende partijen met verschillende belangen” – komen hier gezamenlijk tot afspraken. Als voorbeeld noemt Den Herder het gebruik van de bestaande aardgasinfrastructuur voor waterstof. “Als we overgaan van aardgas op waterstof, zullen mensen die in de buurt van een leiding wonen, willen weten of dat veilig is.” Naast veilig noemt hij betrouwbaar en betaalbaar als twee andere pijlers van normalisatie.
“Er wordt steeds duidelijker wat qua innovaties en opschaling nodig is, met welk tijdpad”
NEN heeft de organisatie om de ideeën te checken aan bestaande standaarden en internationale afspraken, vat Den Herder de rol van het normalisatie-instituut samen. “Omdat de afspraken binnen NEN zijn vastgelegd in een standaard, hebben ze een status. De normen zijn voor iedereen beschikbaar.” Perotti vult aan: “Vanuit NEN hebben we veel ervaring met hoe normalisatie kan bijdragen aan het opschalen en veilig maken van nieuwe technologieën.”
Europese norm Ook op Europees niveau moet je zorgen dat systemen op elkaar aansluiten, benadrukt Adriaan den Herder van Gasunie. Als voorbeeld noemt hij het bijmengen van waterstof in aardgas. “Het is lastig als wij daarbij 20% aanhouden en België bijvoorbeeld 10%.” Remco Perotti van NEN vult aan: “Dit is een mooi voorbeeld van hoe een gezamenlijke Europese norm een versnellend effect heeft op de transitie.”
