Netcongestie scheelt de Nederlandse economie tussen de 10 en 35 miljard euro per jaar aan inkomsten. Steeds meer bedrijven kiezen voor de lokale opwek van elektriciteit in energy hubs. Windenergie is daarvoor een goede optie.
Bedrijven werken samen om de opwek, opslag, conversie en verbruik van energie met elkaar af te stemmen
Spreek over de opstopping van het elektriciteitsnet en het gaat al snel over stroomuitval, hogere energiekosten en de plotseling beperkte mogelijkheden bij het uitbreiden van je bedrijf. Onderzoeks- en adviesbureau Ecorys stelde in opdracht van de rijksoverheid een rapport samen over de maatschappelijke kostprijs van netcongestie. Aan de harde conclusies, gepubliceerd in het voorjaar van 2024, gaat nog steeds een opbeurende constatering vooraf: het Nederlandse elektriciteitsnet is een van de betrouwbaarste netten van de wereld. De cijfers spreken voor zich: in 2022 had een gebruiker gemiddeld 22,1 minuten geen elektriciteit, waarmee de betrouwbaarheid neerkomt op een indrukwekkende 99,99 procent. Tot zover het goede nieuws, want hierna begint het te schuren. Misschien niet voor gebruikers die hun bestaande activiteiten op gelijke voet voortzetten, maar uitdrukkelijk wel voor klanten die hun activiteiten willen uitbreiden of gaan elektrificeren. De energietransitie vergroot de druk op het net. Zo is bijvoorbeeld de overgang naar een elektrisch wagenpark anno 2024 een operatie die in de uitvoering niet heel veel voeten meer in de aarde hoeft te hebben. De techniek rondom elektrische mobiliteit staat inmiddels op een hoog niveau. Maar de obstakels dienen zich aan in de praktijk van alledag. Dat nieuwe laadpark op het bedrijfsterrein jaagt de vraag naar elektriciteit omhoog en dat vraagt om een grotere transportcapaciteit. Het is die intensievere benutting van het net die voor netcongestie zorgt. Gevolg: wil je als bedrijf uitbreiden of elektrificeren dan ontbreekt in een aantal gebieden domweg de benodigde transportcapaciteit.
Gederfde baten
Netcongestie belemmert, met andere woorden, de groei van (nieuwe) economische activiteiten. Een overvol stroomnet legt processen stil, zorgt ervoor dat projecten vertraging oplopen en verslechtert de concurrentiepositie van Nederland. Het leidt tot gederfde baten, het kost geld. Ecorys probeerde op dat vlak in haar onderzoek een zeer specifieke vraag te beantwoorden: wat is de maatschappelijke bruto kostprijs van netcongestie? Met wat slagen om de arm komen de onderzoekers uit op tot wel 4000 euro aan gederfde economische activiteiten voor elke MegaWattUur (MWh) die door het overvolle stroomnet niet geleverd kan worden. De Boston Consultancy Group (BCG) verrichte aanvullend onderzoek en concludeerde in een dit najaar verschenen rapport dat netcongestie de Nederlandse economie tussen de 10 en 35 miljard euro per jaar aan inkomsten scheelt. Niet alleen omdat bedrijven niet kunnen uitbreiden, ook door bijvoorbeeld de haperende woningbouw. Maar, benadrukte een van de auteurs van het onderzoek, Thijs Venema, het grootste deel van de misgelopen inkomsten komt van bedrijven die hun plannen niet kunnen uitvoeren. Venema: ‘Ongeveer 80 procent. Die groei die zij mislopen, is een groot deel van de waarde waarover we het hebben.’
Energy hub op windenergie
Onderzoeken als die van Ecorys en BCG onderstrepen de urgentie van de aanpak van netcongestie. Tegelijkertijd dienen ze als toetssteen. Als we een gefundeerde schatting kunnen maken van de maatschappelijke kostprijs van netcongestie dan kunnen we ook nagaan hoe efficiënt de maatregelen en netinvesteringen zijn. Wat de onderzoekers vooralsnog niet meenamen in hun studie, zijn de slimme manieren waarop ondernemers zonder een grotere aansluiting toch kunnen groeien of elektrificeren. Zo worden er batterijen ingezet als er sprake is van netcongestie. En steeds vaker worden er op bedrijfsterreinen ‘energy hubs’ gevormd om de beschikbare netcapaciteit beter te benutten. Bedrijven werken samen om de opwek, opslag, conversie en het verbruik van duurzame energie met elkaar af te stemmen. Juist voor de lokale opwek van elektriciteit in energy hubs is windenergie een goede optie. Wind op land is een van de goedkoopste vormen van energie. In vergelijking met zonne-energie heeft het bovendien als voordeel dat het ook ’s nachts en in de winterperiode (dus als de energievraag hoger is) opgewekt kan worden.
