Liefst 1,4 miljoen mensen gebruiken een inhalator of puffer. Deze zorgt ervoor dat medicijnen op de juiste plek (diep) in de longen komen. Maar dan moet de inhalator wel op de juiste manier worden gebruikt.
‘Als je te kort je adem vasthoudt, adem je de werkzame stof gewoon weer uit’
Medicijnen zijn erg belangrijk bij de behandeling van longaandoeningen als COPD en astma. Deze helpen de longfunctie te verbeteren. Er zijn geen medicijnen die je kunnen genezen, maar de medicijnen zorgen er wel voor dat de klachten, zoals benauwdheid en veel hoesten verminderen. Bovendien kan het bij goed gebruik plotselinge verergering van klachten voorkomen en zo het verloop van de ziekte bij COPD vertragen.
Oefening en herhaling
Sommige medicatie, de kortwerkende luchtwegverwijders, werkt binnen 5 minuten en geeft direct verlichting bij klachten als kortademigheid. Daarnaast zijn er medicijnen, de ontstekingsremmers, die belangrijk zijn voor het onderdrukken van de klachten. Deze medicijnen werken pas goed na een paar weken. ‘Het is essentieel dat je de medicijnen op de goede manier inhaleert en dat je je houdt aan het opgegeven schema. Dat klink zó gemakkelijk, maar gaat veel te vaak fout. Goed inhaleren vereist oefening en herhaling,’ vertelt Lidewij Sekhuis, projectleider Long Alliantie Nederland. Maar liefst zeven op de tien mensen maken fouten bij het gebruik van hun inhalator, blijkt uit onderzoek. Denk aan het onjuist klaarmaken van de inhalator; het niet rechtop zitten of staan; het onvoldoende lang vasthouden van de adem (10 seconden!) of het na afloop uitademen náást de inhalator. ‘Ook is het belangrijk dat je goed begrijpt waarom je de medicatie gebruikt. Als je niet weet wat de ziekte inhoudt en hoe de medicijnen werken, denk je veel eerder: waarom zou ik het medicijn nog innemen? Ik merk helemaal niks.’ ‘Mensen en zorgverleners moeten meer stilstaan bij en tijd nemen voor het juiste gebruik van inhalatoren. Als de inhalatie beter gaat, scheelt dat vervelende bijwerkingen, zoals hoesten, droge mond, heesheid en zelfs (schimmel)infecties in de mond en keel. Ook zal het leiden tot minder huisartsenbezoek en ziekhuisopnames,’ verklaart Sekhuis. ‘Het vraagt aandacht om goed te leren inhaleren. Het vereist gewoon meer handigheid dan het innemen van een pilletje. Er zijn meer dan 100 verschillende inhalatoren. En elk model is weer net iets anders.’
Diep in de longen
Vaak zijn patiënten onbewust therapie-ontrouw. ‘Het medicijn moet diep in de longen komen en neervallen. Dat kost tijd. Als je te kort je adem vasthoudt, adem je de werkzame stof gewoon weer uit,’ geeft Sekhuis als voorbeeld. ‘Je moet bij veel puffers ook niet te krachtig inhaleren. Dan komt alles in je keel terecht, vaak met bijwerkingen. Het komt helaas ook nog vaak voor dat je een puffer hebt meegekregen die helemaal niet bij jou past vanwege je motoriek of een tekort aan ademkracht. Daarom moet er bij voorschrijven samen met de patiënt goed bekeken worden welke inhalator bij de persoon past en is een goede instructie heel belangrijk. Ook na verloop van tijd is het nodig om te controleren of je nog steeds op de juiste manier inhaleert.’ Ze maakt de vergelijking met autorijden. ‘Iedereen denkt een goede chauffeur te zijn, maar als je na tien jaar opnieuw zou moeten afrijden, is het de vraag of je foutloos bent.’ Soms is het een praktisch probleem dat tot verkeerd gebruik leidt. ‘Niet elke puffer heeft een teller, waardoor de kans bestaat dat het medicijn na verloop van tijd op is en je alleen maar drijfgas inademt.’ ‘Ik adviseer mensen die al meer dan een jaar een puffer gebruiken en in dat jaar geen instructie hebben ontvangen zelf om een herhaalinstructie te vragen. Dit kan bij de praktijkondersteuner, de longverpleegkundige of bij de apotheek,’ aldus Sekhuis. ‘Je hebt er recht op. En kijk ook eens op de website inhalatorgebruik.nl, opgezet door Long Alliantie Nederland. Daar zijn alle inhalatoren te vinden met instructiefilmpjes in verschillende talen.’
