De Coöperatie Laatste Wil zet zich in voor een humaan, vrijwillig levenseinde. ‘We willen dat het strafrecht geen belemmering vormt als iemand zegt “ik wil ermee stoppen” en daar hulp bij krijgt,’ stelt voorzitter Rob van Doorn.
Het idee van eigen regie rondom het sterven is voor het eerst op de agenda gezet door de toenmalige minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Els Borst. ‘Zij was van opvatting dat er meer vrijheid voor individuen moest komen om een eigen weg te kiezen richting het levenseinde. Nadien is veel in negatieve zin veranderd. Je kunt wel stellen dat we terug bij af zijn.’
‘Er staat een straf op het meest belangrijke besluit dat je in je leven kunt nemen’
Autonomie
Op dit moment is euthanasie de enige route voor een vroegtijdig levenseinde. De euthanasiewetgeving is belangrijk, maar tegelijkertijd is er sprake van een grote “witte vlek”, constateert Van Doorn. ‘Vier op de tien artsen helpen niet mee bij welke vorm van euthanasie dan ook, dus je moet geluk hebben dat je de juiste arts treft. Alles wat er aan vrijheid is, is zeer beperkt. Helemaal is dat bijna onmogelijk bij geestelijk lijden.’
Vanaf de jaren zestig hebben mensen gevochten voor hun individuele vrijheid. ‘Autonomie en beslissingsmacht zit bij veel mensen tussen de oren. Maar op het moment dat je aan het einde van je leven komt en al die vrijheid hebt gehad, krijg je van de wetgever te horen: en nú gaan wij bepalen wat er gaat gebeuren. Je kunt niet zomaar ondersteuning vragen bij je levenseinde, hulp is verboden. Daar hebben we een straf op gezet.’ Zelfs als je helpt het pilletje in de mond te stoppen of een glas water aanreikt, loop je het risico op een gevangenisstraf. ‘Het gaat om het meest belangrijke besluit dat je in je leven kunt nemen. En juist dán zeggen de wetgever, het OM en de rechterlijke macht: op dit punt beslissen wij voor je. Je kunt je dokter om hulp vragen. Als die dat niet kan of wil, heb je pech gehad.
Het doel van de Coöperatie Laatste Wil is dat het levenseinde wordt gehumaniseerd, voor zover je dat zelf in de hand hebt. ‘Mensen die zeggen “het leven is van mij, ik wil ermee stoppen”, krijgen nu geen gelegenheid om zelf die keuze te maken. ‘Als je Alzheimer of psychische problemen hebt – en elke dag een hel is – ga je naar een inrichting, waar het leven tegen je wil wordt gerekt. Dat vind ik onmenselijk en niet in deze tijd passen. Het leven is van jou. Jij bepaalt, al dan niet in overleg met de mensen om je heen, of en hoe je het leven wilt beëindigen.’
Humaan levenseinde
De coöperatie telt inmiddels zo’n 30.000 leden. Toen deze zo’n tien jaar geleden werd opgericht was het idee om zelf op zoek te gaan naar middelen, en die via een veilig proces te verstrekken, vertelt Van Doorn. ‘Het Openbaar Ministerie stelt dat dit hulp bij zelfdoding is. Wij vinden van niet. Evengoed hebben we gezegd: dan gaan we zo hard mogelijk werken om te zorgen dat de wet, die uit 1886 is, wordt aangepast. Ons doel is dat mensen op een humane manier hun leven kunnen beëindigen, met hulp als ze dat willen.’
