60% van de oudere vrijwilligers is in coronatijd tijdelijk of voor langere tijd met hun vrijwilligerswerk gestopt, zo blijkt uit recent onderzoek. De impact kan groot zijn: contact met anderen wordt het meest gemist. En zingeving. “Vrijwilligerswerk is voor die groep echt méér dan alleen maar een leuke bezigheid.”
“We wisten het wel, maar we kunnen het nu ook onderbouwen,” zegt Willem-Jan de Gast, een van de schrijvers en uitvoerders van het onderzoek naar vrijwilligerswerk van ouderen in coronatijd in een YouTube-kennisboostsessie van vrijwilligersorganisatie NOV. De Gast: “De antwoorden die we ontvingen van ruim 1100 vrijwilligers en bijna 150 coördinatoren leggen de vinger op iets wat we van nabij hebben ervaren. Corona heeft grote impact.” De Gast is programmacoach van Samen Ouder Worden, een programma dat inzet op nieuwe samenwerkingen met ouderen, met vrijwilligers- en bewonersinitiatieven, met de gemeente en met beroepskrachten in zorg en welzijn, die beter aansluiten bij de wensen van ouderen. Met thema’s als dementie en eenzaamheid worden die ouderen uitdrukkelijk uitgenodigd om zelf als vrijwilliger bij te dragen. De Gast: “Uit eerdere onderzoeken weten we dat negatieve ervaringen bij ouderen een belangrijke boost zijn om wel of juist niet vrijwilligerswerk te gaan doen. De coronacrisis is een onvergelijkbare gebeurtenis: meer dan 60% van de oudere vrijwilligers is tijdelijk of langere tijd met het vrijwilligerswerk gestopt.”
Gemis aan contact
Het onvergelijkbare van de coronacrisis schuilt ook in het gedwongen sluiten van de deuren door organisaties, waardoor het merendeel van de oudere vrijwilligers moest stoppen. 10% van de vrijwilligers nam zelf het besluit tijdelijk of helemaal het werk neer te leggen. Dat deden ze, zo blijkt uit het onderzoek, vooral om de gezondheid van anderen en die van zichzelf niet in gevaar te brengen. Vooral vrijwilligers van 75 jaar en ouder stellen hun eigen gezondheid voorop. Zonder gevolgen bleef dat niet. De Gast: “1 op de 3 gestopte ouderen heeft daar een negatieve impact van ondervonden. Dat zijn mensen die daadwerkelijk hebben ervaren dat het niet kunnen doen van vrijwilligerswerk zorgt voor verlies van contact en verlies van betekenisgeving. Vrijwilligerswerk is voor die groep echt méér dan alleen maar een leuke bezigheid. Het is een manier om hun eigen leven vorm te geven, het is onderdeel van wie ze zijn. Ik zeg altijd: je hebt mensen die vrijwilligerswerk doen en je hebt mensen die vrijwilliger zijn. Die eerste groep doet af en toe een klus, zit daar dan vol in, maar als het er niet is, is het ook best. Voor de tweede groep valt vrijwilligerswerk bijna samen met hun leven en hun identiteit. Als je dat dan moet missen, heeft dat directe gevolgen.”
Nieuwe instroom
De eerste groep, de mensen die vrijwilligersWERK doen, hebben tijdens de coronacrisis wel voor een kleine nieuwe instroom gezorgd. “Wat dat betreft, is er een dubbele beweging gaande,” zegt De Gast. “Enerzijds uitstroom bij de ouderen en nieuwe instroom bij jongeren. Die willen vooral vrijwillig actief zijn, dat is een groot verschil met de manier waarop ouderen vrijwilligerswerk verrichten. Ze zijn veel meer op zoek naar kortere, flexibele activiteiten. Dat is blijkbaar aansprekend. En daar zit ook een mooie les in voor de wervers van vrijwilligers.” Overigens wil ruim 90% van de tijdelijk of helemaal gestopte oudere vrijwilligers terugkeren als het mag en kan. De 10% die er echt mee stopt, lijkt een kleine minderheid, maar, zo merken de onderzoekers in het rapport op ‘kan voor een individuele afdeling of lokale organisatie soms oplopen tot 30% en dat kan toch een stevig gat slaan in het vrijwilligersbestand’.
Lees meer over vrijwilligerswerk bij jou in de buurt: https://www.nov.nl/zoekvrijwilligerswerk/default.aspx
