Deep Brain Stimulation (DBS) is een behandelmethode die de symptomen van bewegingsstoornissen kan onderdrukken. De techniek rondom DBS is de afgelopen decennia dermate verbeterd dat het slagingspercentage van de behandeling toeneemt, terwijl het risico op bijwerkingen afneemt. De stille hoop van prof. dr. Rick Schuurman is dat dankzij nieuwe ontwikkelingen steeds meer mensen in aanmerking zullen komen voor de behandeling.
“Bij 85 procent van de behandelden lukt het voldoende om de symptomen te onderdrukken”
Al twintig jaar houdt prof. dr. Rick Schuurman zich bezig met DBS en hij heeft met eigen ogen gezien hoe de techniek zich heeft ontwikkeld. “Lange tijd werd DBS als een soort laatste redmiddel ingezet, maar tegenwoordig is het een geavanceerde therapie die we eerder kunnen inzetten als de behandeling met medicijnen niet meer voldoende werkt.” De professor denkt dat de aankomende jaren het aantal behandelingen van zo’n 250 naar 350 operaties per jaar zal stijgen. “Ik wil dat het bijzondere eraf gaat. Momenteel komt maar een klein aantal mensen in aanmerking voor de behandeling. Zo’n tachtig procent hiervan zijn patiënten met de Ziekte van Parkinson, maar ook tremor en dystonie kunnen behandeld worden met DBS.” Momenteel wordt er voorzichtig onderzoek gedaan naar andere ziektes en symptomen die met DBS bestreden kunnen worden.
Maar hoe werkt het precies? “Tijdens een operatie worden er elektroden in je hersenen geïmplanteerd die worden verbonden aan een pacemaker.” De elektrische signalen van de elektroden kunnen vervolgens de verstoorde balans in de regelkringen van de hersenen herstellen. “Het is een veelgehoorde misvatting dat de elektrische signalen van de elektroden de normale hersenactiviteit zouden vervangen. De stroom die wij gebruiken bij DBS is van een heel andere orde dan die de hersencellen zelf gebruiken.” Met de juiste stimulatie van de hersenen kan beven volledig verholpen worden en kunnen de stijve, trage bewegingen veroorzaakt door Parkinson worden onderdrukt.
Het slagingspercentage van de behandeling ligt hoog. “Bij 85 procent van de behandelden lukt het voldoende om de symptomen te onderdrukken,” stelt prof. dr. Schuurman. Maar ook aan deze operatie kleven risico’s, waarbij de balans en het spraakvermogen van de patiënt aangetast kunnen worden. Daarom krijgen patiënten de keuze om tussen twee programma’s te wisselen om zelf de bijwerkingen te controleren. “Patiënten kunnen ervoor kiezen om de elektroden minder te laten stimuleren, zodat zij beter kunnen spreken, maar zo wordt ook het positieve effect verlaagd. In de ideale situatie kan iemand met één programma gewoon altijd goed functioneren, zonder bijwerkingen. En dat lukt steeds beter.”
Vroeger werden alle operaties ‘wakker’ uitgevoerd, met een plaatselijke verdoving. “Dan kunnen we meteen checken of stimulatie het juiste effect bewerkstelligt en er geen verdere bijwerkingen optreden, maar voor patiënten is dit ongelooflijk stressvol. Tegenwoordig kunnen we met verbeterde MRI-scans en een 3D-reconstructie van de hersenen beter bepalen waar we de elektroden gaan plaatsen. Vervolgens moet de patiënt nog een paar keer terugkomen, zodat we de elektroden kunnen programmeren.” Er wordt nu al vier jaar onderzoek gedaan naar het feit of wakker opereren nog wel van toegevoegde waarde is en eind 2019 worden de resultaten bekend gemaakt. “Dit kan de manier van opereren compleet veranderen.”
Een relatief nieuwe techniek genaamd MR-HIFU heeft veel interesse gewekt als eventuele aanvulling op DBS. “Deze methode lijkt sterk op de voorganger van de DBS-behandeling, waarbij een gaatje in de hersenen werd gebrand, maar dan zonder de hele operatie. Het branden van een gaatje in de hersenen brengt echter grotere risico’s met zich mee dan een behandeling met elektroden. Eigenlijk is het dus oude wijn in nieuwe zakken.” Toch ziet Prof. Dr. Schuurman potentie. “Het is een mooie techniek. Voor patiënten die niet geopereerd willen of kunnen worden, zou deze behandelwijze uitkomst kunnen bieden, maar eerst moet bewezen worden dat deze behandeling minder bijwerkingen heeft dan de oude manier van gaatjes branden.”
Feit
MR-HIFU (High Intensity Focused Ultrasound) is een behandelmethode waarbij hoge geluidsgolven worden gefocust op één punt om een tumor weg te branden zonder de huid open te maken. Deze techniek kan ook toegepast worden om gaatjes in de hersenen te branden om symptomen van ziekten te behandelen.
