Magnesium is een essentiële grondstof voor het slagen van de energietransitie en het terugdringen van de stikstofuitstoot. Legeringen met magnesiummetaal worden onder meer toegepast voor elektrische voertuigen, vanwege het gewicht. En ook voor de voedingsindustrie biedt magnesiumzout onverwachte kansen.
De aanwezigheid van magnesiumzout biedt enorme kansen voor de opbouw van een nieuwe, hoogwaardige industrie.
Magnesium is een essentiële grondstof voor het slagen van de energietransitie en het terugdringen van de stikstofuitstoot. Legeringen met magnesiummetaal wordt onder meer toegepast voor elektrische voertuigen, vanwege het gewicht. En ook voor de voedingsindustrie biedt magnesiumzout onverwachte kansen. Nedmag in Veendam wint magnesiumchloride (magnesiumzout) dat zich bevindt in een unieke zoutlaag, zo’n 2000 meter onder de grond. Deze zoutlaag is het restant van een oerzee vol mineralen en zouten:
de Zechsteinzee. De aanwezigheid van magnesiumzout biedt enorme kansen voor de opbouw van een nieuwe, hoogwaardige industrie, meent Nedmag-ceo Bert Jan Bruning. ‘Als je in Nederland grondstoffen hebt, zoals in het geval van magnesiumzout, kun je naar de toekomst toe nieuwe industriële activiteiten realiseren die nu nog amper bekend zijn. Wil je bijvoorbeeld magnesiummetaal maken of een batterij met magnesium ontwikkelen, dan heb je die mogelijkheid.’ Hij maakt de vergelijking met de transformaties die DSM in Limburg heeft doorlopen. ‘Dat is een mooi voorbeeld van een industrie die met de vondst van steenkool is geëvolueerd tot een chemie- en voedingsreus met verschillende bedrijven.’
Bouwsteen van groene chemie
Nedmag maakt een vergelijkbare transitie door, zij het in een andere fase. ‘Zonder grondstoffen als startpunt ontstaan nieuwe ontwikkelingen niet automatisch, omdat grondstof naar je toehalen lastiger is dan wanneer je er al over beschikt. Dat geldt ook voor magnesiumzout. We hebben meer kennis over de grondstof zelf en wat je ermee kunt doen. Je gaat vanzelf met elkaar doordenken over nieuwe ideeën en toepassingen om te ontwikkelen,’ aldus Bruning. Nedmag is in 1982 gestart met het verwerken van magnesiumzout voor industrieel gebruik, in staal en cement. Tegenwoordig ontwikkelt dat zich steeds meer naar fijnchemie en bouwstenen van groene chemie, om bijvoorbeeld fosfaat uit afvalwater te halen. Samen met de Universiteit Wageningen en het ministerie van LVVN, is een toepassing in ontwikkeling die de stikstofuitstoot uit dierlijk mest met 50% vermindert. ‘Dat zijn voorbeelden waar we 40 jaar geleden niet eens over hadden nagedacht.’ De traditionele producten van Nedmag zijn energie-intensief. De nieuwe ontwikkelingen waarin het bedrijf investeert zijn juist gericht op het terugdringen van de CO2-uitstoot door de industrie en als bouwsteen voor de vergroening van producten en processen. De range loopt van toeleverancier voor ASML en de groene staalindustrie tot innovatieve producten voor de voedingsindustrie. Zonder de energie- en materialentransitie, en de maatschappelijke druk om te verduurzamen, had Nedmag waarschijnlijk nooit nagedacht over deze toepassingen, meent Bruning. ‘Het zorgt voor een verandering van ons productportfolio. Het geeft een positieve drive in het bedrijf.’ Zo heeft Nedmag de laatste jaren geïnvesteerd om een deel van het traditionele keukenzout (natriumzout) te vervangen door magnesiumzout. ‘Dat is niet belastend voor het lichaam en levert een positieve bijdrage aan de gezondheid. De mensen van de R&D-afdeling hebben bij Blokker een broodbakmachine gekocht en zijn gewoon begonnen met te onderzoeken wat het zout doet in het product en hoe de smaak is.’ Inmiddels is het product zo ver dat het de markt op kan.’ Hetzelfde geldt voor de oplossing om fosfaat uit afvalwater terug te winnen. ‘We zijn continu aan het innoveren. Waar we vijf jaar geleden nog heel eenzijdig naar een type toepassing keken, zijn nu de deuren opengegaan. Enerzijds zijn we op zoek gegaan naar processen en producten met een lage CO2-footprint; anderzijds naar producten met een hogere toegevoegde waarde, meer richting de fijnchemie.’
Brede blik
De laatste jaren is de focus naar de Europese markt verschoven. ‘We waren altijd een bedrijf dat veel exporteerde, ook buiten Europa. Dat wordt steeds lastiger, omdat de kosten qua energie en verduurzaming steeds schever liggen, tot wel een factor vier hoger ten opzichte van de VS.’ Het doet hem verzuchten: ‘Je kunt negatief naar transities kijken, maar het helpt ook veranderingen te versnellen en ondersteunen. Wat wel belangrijk is, is dat je zo’n koerswijziging niet zomaar even uit de mouwen schudt. Niet alleen qua investeringen en veranderingen binnen je bedrijven, maar vooral ook qua vergunningen en ontwikkeltijd.’ Daar mag de overheid wel wat meer in meedenken, vindt Bruning. Hij benadrukt het belang van een brede blik: ‘Je moet niet alleen naar de actuele situatie kijken, naar de belasting die de industrie nu heeft voor de verduurzaming. Maar ook naar de kansen voor de toekomst en de sociaaleconomische ontwikkelingen die daaraan verbonden zijn.’ Bruning gebruikt de productie van Dead Burned Magnesia (DBM) als voorbeeld. DBM is dood gebrand, wat wil zeggen dat het niet meer kan reageren met een andere stof. Dankzij deze eigenschap is DBM essentieel voor de productie van vuurvaste stenen die in de staal- en cementindustrie worden gebruikt. Het magnesiumzout van Nedmag is extreem zuiver en van hoge kwaliteit. Hierdoor is Nedmag als een van de weinigen in staat bijna 99% zuiver DBM te produceren. ‘Met ons DBM als basisproduct kan de staalindustrie makkelijker vergroenen. In de nieuwe ovens worden vaak andere types brandstof gebruikt, waardoor je de allerhoogste kwaliteit materiaal nodig hebt om de ovens te beschermen.’
Waarborgen onafhankelijkheid
Ondanks de belangrijke rol voor de vergroening van de zware industrie is Nedmag bezig om de productie van DBM af te bouwen, vertelt Bruning. ‘Er gaat superveel energie in en de energiebelasting gaat maar omhoog. Brussel wil de cement- en staalindustrie voor Europa behouden vanuit strategisch oogpunt, om de geopolitieke afhankelijk te verminderen. Maar zo meteen gaan wij het basismateriaal voor de vuurvaste stenen niet meer maken.’ Hij verzucht: ‘Straks denken ze dat ze de industrie hebben kunnen behouden, maar hebben ze één ding in de keten vergeten. Als je ons product niet meer kunt gebruiken, moet het ergens anders vandaan komen en blijf je indirect nog steeds afhankelijk van China of een ander land. Daar maak ik me wel zorgen over. We proberen met onze transitie te vergroenen en ons hoofd boven water te houden. Maar ik zie daardoor ook producten van de tafel vallen die we nodig hebben om zelfvoorzienend te worden. Uiteindelijk heb je de hele keten nodig om je onafhankelijkheid te waarborgen, niet alleen die staalfabriek. Je hebt ook de onderdelen nodig om staal te kunnen maken. Er is maar één Nedmag in Europa. Maar als het bedrijfseconomisch niet meer kan, moet je ook oog hebben voor de keteneffecten. Willen we duurzaam zijn, onafhankelijk blijven en innovatief zijn, dan moeten we breder nadenken.’
Zonder magnesiumzout geen circulaire economie
Magnesiumzout is onmisbaar voor veel producten die we iedere dag gebruiken. Het verbetert de prestatie, levensduur of voetafdruk van elke toepassing. Zonder magnesiumzout geen cement of staal, geen duurzame papierpulp of circulaire economie. Mét magnesiumzout worden straten beter ijsvrij en geneesmiddelen effectiever. Wordt de lucht schoner, veevoer gezonder en kaas lekkerder.
