Steeds meer mensen hebben de ziekte van Parkinson. En de kans dat u of iemand die u kent parkinson krijgt, wordt steeds groter. Maar de kans dat er snel een oplossing voor deze nog ongeneeslijke ziekte komt, wordt juist opeens kleiner.
Parkinson is wereldwijd de snelst groeiende hersenziekte
Dat komt door de recente bezuinigingen van de overheid op medisch-wetenschappelijk onderzoek. Daarom luidt Stichting ParkinsonFonds de noodklok namens alle mensen met parkinson en hun naasten, onderzoekers, artsen en parkinsonspecialisten.
Keiharde gevolgen
‘Parkinson is wereldwijd de snelst groeiende hersenziekte die ook steeds meer jongere mensen treft,’ zegt Lex Knobben, directeur van het ParkinsonFonds. ‘Onderzoek naar de oorzaken van de ziekte is dé weg naar een geneesmiddel. En juist nu zet de overheid bezuinigingen in op universitaire medische centra. Met keiharde gevolgen: kennis valt weg en de remedie waar al die mensen met parkinson zo op hopen, blijft uit. Zonder onderzoek is er géén zicht op een oplossing voor parkinson in de nabije toekomst. Pas als we weten hoe parkinson ontstaat, kunnen artsen een manier vinden om de ziekte af te remmen of te stoppen maar het liefst natuurlijk helemaal te voorkomen. Daarom is het zo belangrijk dat we de vaart houden in parkinson-onderzoek.’
Veel bereikt
Het ParkinsonFonds maakt al 27 jaar onderzoek mogelijk naar de oorzaken van parkinson en naar betere behandelingen. Het is de enige bestendige financier van onderzoek op alle parkinsongebieden. Gemiddeld ondersteunt het ParkinsonFonds 30 studies per jaar. Wereldwijd staat Nederland daarom heel goed aangeschreven met wetenschappelijk onderzoek naar parkinson. ‘Dankzij onze donateurs is er al veel bereikt. Zo konden we investeren in onderzoeken die DBS-operaties – diepe hersenstimulatie – mogelijk maken waardoor mensen met parkinson langer een hogere levenskwaliteit houden. De operaties werden eerst zonder en inmiddels met narcose uitgevoerd. In het AMC werd op 13 januari de eerste patiënt ter wereld behandeld met adaptieve DBS (aDBS), waar verschillende internationale teams naar kwamen kijken. Bij aDBS meten geïmplanteerde elektroden continu hersensignalen, en geven deze alleen pulsen als de hersenen daarom vragen. Dat is dus heel erg op maat van de patiënt en helpt nog beter de parkinsonsymptomen te onderdrukken.’
Genen: de blauwdruk van parkinson
Sommige mensen krijgen parkinson door genetische factoren, terwijl bij anderen genetische aanleg in combinatie met andere invloeden een rol speelt. Onderzoek in dit domein richt zich op DNA, erfelijke factoren en de biologische processen binnen cellen. Wetenschappers proberen te begrijpen hoe bepaalde genen bijdragen aan de schade aan dopamine producerende neuronen en hoe genetische mutaties parkinson kunnen veroorzaken of versnellen. Dit onderzoek kan leiden tot nieuwe medicijnen die ingrijpen op moleculair niveau en zelfs gentherapieën die de ziekte bij de oorsprong aanpakken.
Veroudering: waarom parkinson vaker op latere leeftijd toeslaat
Parkinson wordt vaak pas gediagnosticeerd als 60-80% van de dopamineproducerende cellen al verloren is gegaan. Een van de grote vragen in de wetenschap is waarom veroudering dit proces versnelt. Onderzoek in dit domein kijkt naar de rol van neurodegeneratie, celdood en de ophoping van schadelijke eiwitten zoals alfa-synucleïne. Wetenschappers zoeken manieren om dit proces af te remmen of te stoppen, zodat parkinson mogelijk later of zelfs helemaal niet ontstaat.
Leefstijl: hoe voeding, slaap en beweging parkinson beïnvloeden
Leefstijl speelt een grotere rol bij parkinson dan veel mensen denken. Voeding, beweging, slaap, ontspanning en medicatiegebruik kunnen invloed hebben op zowel het ontstaan als het verloop van de ziekte. In dit onderzoeksdomein bestuderen wetenschappers hoe leefstijlveranderingen kunnen bijdragen aan het verminderen van klachten of zelfs het vertragen van de ziekteprogressie. Dit domein is vooral interessant omdat het direct toepasbare inzichten biedt voor mensen met parkinson en hun omgeving.
Omgeving: externe factoren die parkinson triggeren
Waarom krijgt de ene persoon parkinson wel en de andere niet? Onderzoek in dit domein richt zich op externe invloeden, zoals blootstelling aan toxines, virussen, vervuiling en andere omgevingsfactoren die de ziekte kunnen uitlokken of versnellen. Hier valt bijvoorbeeld de impact van SARS-CoV-2 (COVID-19) op alfa-synucleïne ophoping onder, of de mogelijke rol van pesticiden en zware metalen in het ontstaan van parkinson. Dit onderzoek helpt niet alleen bij preventie, maar ook bij het ontwikkelen van nieuwe therapieën die inspelen op deze triggers.
Steun voor onderzoek is onmisbaar
Dankzij onderzoek naar genen die (erfelijke) parkinson veroorzaken, zijn er inmiddels ongeveer twintig van die genen ontdekt. Ook studies met geavanceerde celkweeksystemen laten veelbelovende ontwikkelingen zien. Met slechts enkele huid- of bloedcellen kunnen onderzoekers mini-hersenen kweken die qua structuur en opbouw sterk lijken op echte hersenen. Hierdoor kunnen ze mogelijk het ontstaan van parkinson achterhalen. Dankzij onderzoek is een steeds vroegere diagnose mogelijk. Hierdoor kunnen artsen in de nabije toekomst eerder behandelen of ingrijpen, nog vóór iemand last krijgt van de eerste symptomen. ‘Elk onderzoek brengt ons dichter bij een manier om te zorgen dat mensen later of helemaal niet ziek worden. Zonder steun van al die trouwe donateurs was dit niet mogelijk geweest. Wij hebben het in al die jaren zonder steun vanuit de overheid moeten doen, en dat blijven we doen. Dankzij onderzoek zijn er gelukkig al steeds betere behandelingen beschikbaar om de symptomen te bestrijden. Maar ons ultieme doel blijft: de ziekte helemaal voorkomen. Wij stoppen niet met het financieren van onderzoek. Juist nu de overheid zo hard bezuinigt, blijven wij zoeken naar mogelijkheden om onderzoek wél mogelijk te maken. De steun van onze donateurs is daarbij meer dan ooit onmisbaar .’
Noodklok luidt
Dé oorzaak van parkinson is nog niet gevonden, waarschijnlijk zijn het er meerdere. ‘Het is niet slim om op één paard te wedden. We willen een tunnelvisie voorkomen, daarom hanteert het ParkinsonFonds vier verschillende onderzoeksrichtingen: Genen, Veroudering, Omgeving en Leefstijl. Deze factoren hangen nauw met elkaar samen, de studies op deze gebieden jagen elkaar aan en samen maken ze de parkinsonpuzzel compleet. Met deze oproep luiden wij de noodklok namens vele duizenden artsen, onderzoekers en (dierbaren van) patiënten. Deel deze alstublieft in uw netwerk en steun ons als u kan.’
Ondersteuning van veelbelovend onderzoek
Het ParkinsonFonds is sinds haar oprichting in 1998 de bestendige en substantiële financier van parkin- sononderzoek in Nederland. Door deze onderzoeken is de kennis over deze verschrikkelijke ziekte aanmerkelijk vergroot. Met die kennis zijn ook de behandelingen en daarmee de kwaliteit van leven van mensen met parkinson verbeterd. ‘Onze parkinson wetenschappers staan hoog aangeschreven en spreken wereldwijd op veel congressen. Door het onderlinge contact wordt de kennis nog verder vergroot. Er zijn weer veelbelovende onderzoeksaanvragen ingediend die we het liefste allemaal willen financiëren maar dat kan alleen met de steun van heel Nederland.’
Onderzoeken kunnen op verschillende domeinen effect hebben. Kennis moet worden gedeeld omdat bv iemand met een bepaald gen toch wel of niet parkinson krijgt afhankelijk kan zijn van bijvoorbeeld leefstijl. Deze combinaties zijn en worden onderzocht door de wetenschappers die worden gefinancierd door het ParkinsonFonds. Op de website van het ParkinsonFonds kunt u meer lezen over de verschillende onderzoeken en resultaten.
