Jaarlijks komen zo’n 10.000 patiënten met sepsis op de ic terecht, van wie er een op de drie overlijdt. Dat zijn meer sterfgevallen door sepsis dan alle patiënten met long-, borst- en darmkanker bij elkaar. Wat is sepsis precies? Hoe kunnen we de bekendheid vergroten en daardoor de overlevingskans vergroten?
Eén misverstand wil Peter Pickkers, professor intensive care en voorzitter van de Stichting SepsisNet Nederland, uit de weg ruimen. In de volksmond worden sepsis en bloedvergiftiging nogal eens door elkaar gehaald. “Er zijn zeker raakvlakken, maar sepsis en bloedvergiftiging zijn niet helemaal hetzelfde. Het is goed dat sepsis als aandoening meer bekendheid krijgt.” Pickkers legt uit wat sepsis precies is. “Het is een ontregelde ontstekingsreactie van het lichaam op een ziekteverwekker, meestal een bacterie of een virus. Die reactie is zo heftig dat organen minder kunnen gaan functioneren, met mogelijk overlijden tot gevolg.”
Tijdige diagnose cruciaal
Het is dan ook niet voor niets dat er zoveel patiënten met sepsis in het ziekenhuis en op de ic belanden. Maar liefst ongeveer 10.000 per jaar. “Dit is overigens een getal van voor de coronapandemie. Ernstige covid valt ook onder sepsis, dus het aantal patiënten is mogelijk hoger geworden. Een op de drie van hen overlijdt, waardoor het de voornaamste oorzaak van overlijden is op de ic. En internationaal is sepsis zelfs doodsoorzaak nummer 1”, aldus Pickkers. Met Stichting SepsisNet Nederland zet hij zich in om sepsis beter bekend te maken, bij het publiek en bij zorgverleners. Met als uiteindelijk doel de overlevingskansen van patiënten met sepsis te verbeteren en ook de kwaliteit van leven van patiënten met sepsis en hun naasten te verbeteren. Een belangrijk middel om dit te bereiken is een snellere herkenning van sepsis. Met een juiste en tijdige diagnose kan immers sneller met een behandeling worden gestart. “Hoe meer die ontstekingsreactie ontspoort, hoe moeilijker het is om alles weer in het gareel te krijgen. Het is dus cruciaal sepsis in de kiem te smoren.”
“Als je je erg ziek voelt en twee of meer alarmsymptomen hebt, ga dan naar je huisarts, die een goede diagnose kan stellen”
Let op de alarmsignalen van sepsis
Just ask: Could it be sepsis? In Engeland sloeg een grootscheepse campagne volgens Pickkers de spijker op zijn kop. “Door je vaker af te vragen of iets sepsis zou kunnen zijn, zul je meer gevallen opsporen.” Nederland heeft echter ook iets duidelijks bedacht: het acroniem STOP. De afzonderlijke letters verwijzen naar de alarmsymptomen van sepsis. “De S staat voor een snelle hartslag of ademhaling. De T voor je temperatuur, die bij sepsis ofwel veel te hoog, ofwel veel te laag is. De O voor het gevoel van onwel zijn, bijvoorbeeld erg slaperig of verward. De P ten slotte voor de vaak heftige pijn die met sepsis gepaard gaat. Let op, je hoeft niet per se alle symptomen te hebben bij sepsis, maar de aanwezige symptomen moeten wel ernstig zijn.” Pickkers wijst erop dat je bij aanwezigheid van twee of meer van de genoemde kenmerken aan de bel moet trekken. “Ga dan naar je huisarts, die een goede diagnose kan stellen. Andersom geldt trouwens ook dat als je de alarmsymptomen niét hebt, je ook niet om die reden naar de huisarts hoeft. Zo ontlast je de zorg.”
Behandelmogelijkheden sepsis
In grote lijnen kan die huisarts drie dingen doen: nog even afwachten, starten met het geven van antibiotica – als de sepsis van een bacterie lijkt te komen – of doorverwijzen naar het ziekenhuis. “In het ziekenhuis zijn er verschillende behandelmogelijkheden, zoals medicatie via het infuus. Maar ook vocht of zuurstof toedienen is mogelijk. En op de ic ten slotte wordt alles in het werk gesteld om de organen te ondersteunen, zoals met beademing of nierdialyse. Er is niet één specifieke behandelmethode van sepsis. Wel is duidelijk dat hoe sneller je erbij bent, hoe beter. Let dus goed op die alarmsymptomen.”
