De Klimaatdoelen stellen ons voor de grote uitdaging om in 2050 95% minder CO2 uit te stoten dan in 1991. Dat kan alleen als we in rap tempo innoveren. Wie als eerste de beste en meest praktische innovaties voor grote maatschappelijke problemen vindt, opent tegelijkertijd ook een wereldmarkt aan mogelijkheden.
Om de doelen uit het Klimaatakkoord te halen hebben we geen tijd te verliezen. Duizenden bedrijven, kennisinstellingen, overheden en andere partijen hebben zich in de Topsector Energie verenigd; de drijvende kracht en verbindend platform achter deze energie-innovaties. Innovatieve ideeën, geld, mensen, overheden, bedrijven, onderzoek en kennis komen samen. De vooruitzichten zijn spannend. Want er is niet één magische oplossing. Er zijn meerdere, dure oplossingen nodig. En die zijn afhankelijk van verschillende systemen, samenwerking tussen mensen en veel nieuwe kennis. Dat merkt iedere Nederlander in hoe hij woont, werkt of reist. En het vraagt voldoende goed opgeleid of omgeschoold personeel nodig.
De innovatie-aanpak heeft zich door de jaren heen flink ontwikkeld. Nu krijgen veel meer zaken dan alleen technologie de aandacht. Manon Janssen, boegbeeld van de Topsector Energie: “Naast technologie, hebben we nu vooral mensen nodig. Mensen die de oplossingen van de toekomst voor zich zien. Die hun blik op de hele wereld richten, naar volgend jaar én twintig jaar vooruit. Aan oplossingen die nog helemaal niet bestaan, voor problemen die we onderweg nog gaan tegenkomen. We helpen bedrijven om consortia te maken die dat doen. Daar zijn we in Nederland beter in dan in menig ander land, het zit in onze aard. Maar de werkwijze is niet vanzelfsprekend of gemakkelijk.”
1001 voorbeelden van innovatie
Innovatie gaat vaak harder dan je denkt. Hoe fijn is het als je de warmte van de zomer kan bewaren voor de winter? Daaraan werken innovaties van individuele en collectieve warmteopslag. Waterstof geeft zoveel innovatie dat het breed wordt opgepakt; van de woonwijken tot de industrie. Zonne-energie wordt gewonnen in geluidsmuren of op dijken, of als flinterdun folie op bedrijfsdaken. Waterbellenschermen bij de bouw van windmolens op zee geven het zeeleven minder geluidsoverlast. Superslimme drones kunnen diezelfde windmolens op de altijd onstuimige Noordzee onderhouden. Onze fabrieken werken aan allerlei nieuwe (digitale) technieken en elektrificatie. We bouwen Learning Communities waarin mensen uit het onderwijs-, ondernemers- en onderzoekswerelden leren, werken en innoveren.
Slimme software maakt slimme energievoorziening
In het nieuwe energiesysteem grijpt alles in elkaar. Een kleine schakel op links kan een onverwacht effect hebben rechts. De aparte ketens voor gas, elektriciteit en brandstoffen, die overzichtelijk te regelen waren, zijn verleden tijd. Mart van Bracht, directeur Systeemintegratie van de Topsector Energie: “Het systeem is nu enorm complex. Neem waterstof, dat kunnen we maken met elektriciteit, of gas of juist opslaan om op een ander moment als elektriciteit te gebruiken. Om dit efficiënt te laten functioneren in een vraag- en aanbod gestuurde markt, heb je software en algoritmes nodig.”.
Het is als puzzelen met continue veranderende puzzelstukjes en vraagt dus heel veel innovatie. Ook van onszelf. In de systemen en in hoe we er als mensen mee werken. Van Bracht: “We moeten het vanuit het grote geheel benaderen. En daar kan artificiële intelligentie en blockchaintechnologie flink bij helpen. Zodra een wijk bijvoorbeeld een tekort of overschot aan energie heeft, wordt dit verschil automatisch met andere nabije systemen gebalanceerd.”
Geld voor briljante ideeën
Onder innovatoren zijn ‘the Valley of Death’ en de onrendabele top bekende barrières. De overstap van de succesvolle pilot naar de grootschalige uitrol in de markt gaat niet vanzelf. Daarom heb je geld nodig, en expertise. Via de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) kunnen ondernemers subsidie krijgen. De RVO voert in opdracht van het ministerie van Economische Zaken de regelingen van de Topsector Energie uit. Frank Witte, teammanager Energie-Innovatie bij RVO: “Met een mix van technologieën willen we in Nederland het energiesysteem schoon, betaalbaar en betrouwbaar maken en houden. Daarvoor zal overheidssubsidie voorlopig nodig blijven om te concurreren met fossiele energie.”
Maar er is zoveel meer dan alleen subsidie. Denk aan leningen, borgstellingen, bescherming van intellectueel eigendom, expertise en service op het gebied van internationaal ondernemen. Sinds dit jaar kunnen ondernemers terecht bij het Financieringsloket van de Topsector Energie, dat ondernemers bijstaat met advies, masterclasses en matchmaking. “Bij de meesten gaat het om steun voor relatief snel toepasbare innovaties”, zegt financieel adviseur Martin Weissmann. “Zij zijn in de lab-, pilot- en demonstratiefase gebaat bij kredieten en risicokapitaal. Soms kom ik ook echt vernieuwende innovaties tegen die alleen interessant zijn voor risico-investeerders. De kans dat zo’n innovatie het redt in de markt is klein, maar als het slaagt kan het veel opleveren.”
Nieuwsgierig geworden? Morgen, op 24 november 2020, organiseert de Topsector Energie haar jaarlijkse werkconferentie. Kijk op: www.topsectorenergie.nl.
