Recycling is een onderdeel van circulariteit, maar de circulaire gedachte is veel breder, benadrukt Robbert Loos, directeur Vereniging Afvalbedrijven. “Het gaat over waardebehoud. De circulaire economie gaat over op een andere manier produceren en consumeren dan we vandaag de dag doen: minder gebruik van primaire grondstoffen, repareerbaarheid en langer gebruiken van producten en materialen.
Een ontwikkeling die nog in de kinderschoenen staat, is aan de voorkant al nadenken over de levenscyclus die een materiaal doormaakt. “Daar is nog een wereld te winnen, door bij de bron te beginnen.” Er worden al stappen gezet. Afvalbedrijven zoeken al in een vroeg stadium het gesprek op met producenten over de afvalfase van een product of verpakking. Als voorbeeld noemt Loos de toepassing van kunststofrecyclaat in nieuwe producten. Hij is hoopvol dat circulariteit een groter thema gaat worden met de komst van het kabinet Rutte IV. “Europa besteedt met de Green Deal van Frans Timmermans aandacht aan verplichte percentages recyclaat in productieprocessen. Dat is de goede weg vooruit. Daarmee kan de markt zich verder ontwikkelen. Recyclaat heeft het nu nog moeilijk om op een stabiele manier te concurreren met primaire grondstof.”
Bronaanpak
Nadenken over de keten is van groot belang. “De kerngedachte van de circulaire economie is dat we anders gaan produceren en consumeren. Dat kan alleen in samenspel. Hoe zorgen we ervoor dat we minder materialen gaan inzetten en dat we bijvoorbeeld geen verpakkingen meer maken van gelamineerde plastics? Dat we producten zodanig maken dat ze te repareren zijn? We kunnen producenten helpen en zijn graag bereid om onze kennis te delen over hoe een materiaal zich in het afvalproces gedraagt.”
Op heel veel manieren is winst te behalen. Loos gebruikt afgedankte koffiezetapparaten als voorbeeld. “Vaak hebben die alleen een vrij simpele ontkalking nodig. Als dat gemakkelijker wordt gemaakt, blijft het apparaat behouden en wordt de levensduur verlengd. Hetzelfde geldt voor producten met een batterij. Als die makkelijker kan worden vervangen, kan het apparaat langer mee. Het gaat erom dat de producent het gaat zien en dat de consument het belangrijk genoeg gaat vinden.”
Vergroening
“Circulariteit omvat veel meer dan het afvalvraagstuk. De economie moet als geheel veranderen. Dat gaat gebeuren. Over bezit wordt anders nagedacht. Over de levensduur wordt anders nagedacht. Dat is een goede ontwikkeling.” Loos maakt daarbij een belangrijk voorbehoud. “We hebben als sector te maken met het afval dat de maatschappij vandaag voortbrengt en met de materialen die in de generaties voor ons zijn gebruikt. Denk aan sloopmaterialen zoals asbest. De keuzes die we vandaag maken krijgen we snel – bijvoorbeeld verpakkingen – terug in de afvalketen en in sommige gevallen pas na langere tijd.” De afvalsector volgt daarin. “We proberen een zo hoogwaardig mogelijke verwerking te geven aan het afval dat wordt aangeboden. Het beste wat kan gebeuren is dat er minder restafval komt en we producten zo lang mogelijk gebruiken. Daarmee kan de circulaire economie ook bijdragen aan het klimaat en de vergroening. Daar moeten we naartoe.”
Pionieren
Loos eindigt optimistisch. “Je ziet in de breedte goede ontwikkelingen, zoals bij de matrasfabrikanten. We danken 1,5 miljoen matrassen per jaar af. Vanuit de afvalsector zijn een aantal leden gaan pionieren. Nu zie je dat dat tractie krijgt, doordat de fabrikant ziet dat de consument wil dat de matras circulair wordt. Zo ontstaan initiatieven richting meer circulariteit en minder gebruik van primaire grondstoffen.” Een tweede voorbeeld zijn frisdrankfabrikanten die de petflessen van 100%-recyclaat maken. “Dat is vooruitlopend op de ontwikkelingen, die er komen onder druk van de consument en de Green Deal-regelgeving. Je hebt koplopers nodig die het voorbeeld geven en een weg banen voor alle andere bedrijven. Maar de grondgedachte blijft: begin bij de bron, bij het ontwerpproces ten aanzien van levensduur, repareerbaarheid, materiaalgebruik en recyclebaarheid.”
“De kerngedachte van de circulaire economie is dat we anders gaan produceren en consumeren”